2016/07/25

ནུ་བོ་ཐ་ཆུང་།


kunsang
ནུ་བོ་ཐ་ཆུང།
ཁྱོད་རང་ཐོག་མར་འཇིག་རྟེན་འདི་ན་འོངས་པའི་དུས་ཚོད་གསལ་པོ་མི་དྲན། ཨ་མས་གསུངས་ན་ཁྱོད་རང་རྒས་བུ་མགོ་འགྱ་རེད་ཟེར། (མགོ་ཆེ་བའི་དོན)
གང་ལྟར་ཨ་འཕེལ་ཁྱེད་གཉིས་སྤུན་མཆེདགཞན་ལས་ལུས་སྟོབས་ཆེ་བས། བཙའ་སྐབས་ཨ་མ་ལ་དཀའ་ཚེགས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཕྲད་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་ཨ་འཕེལ་སྐྱེ་སྐབས་ཨ་ཕ་ཡང་མེད་ལ་ཨ་མ་བང་ཁྲག་བཞུར་ཚད་མང་དྲགས་རྐྱེན་ཏོག་ཙམ་མིན་ན་མེད་པ་ཆགས་གྲབས་ཡིན། དཀོན་ཅོག་མཁྱེན།

2016/07/23

སྡུག་གྱོང་གྱིས།

པ་ཀི་སྠན་ཡུལ་ནས་མེར་བསྲེགས་པའི་བུ་མོ།
མི་རི་ཡ་་ས་ད་ཁ་ཊ་(Maria Sadaqat)
ཀྱེ་མ་ཀྱེ་ཧུད་འཇིག་རྟེན་འདི་ན། །
ཆོས་ལུགས་འདི་ཚོ་ཅི་ཞིག་ཡིན་ན། །
ཆོས་ལུགས་འདི་ཚོས་ཅི་ཞིག་སྒྲུབ་ཀི །
ཆོས་ལུཌ་བསྒྲུབས་ནས་ཅི་ཞིག་འགྲུབ་ཐལ། །

རླབས་ཆེན་ཁ་ཆེའི་ཆོས་དཔོན་ཞིག་གིས། །
རང་གི་བུ་ཆུང་དམར་མཆོད་ཕུལ་མྱོང་། །
མཐོང་རྒྱུ་མེད་པའི་དཀོན་ཅོག་དེ་ལ། །
རྒྱགས་རྒྱུ་ངོམ་རྒྱུ་གཏན་ནས་མེད་ཟིག །

2016/07/13

དྷར་མ་པ་ལ།

ནང་པའི་དགེ་བསྙེན་ཨ་ན་གཱ་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་ (Sinhalese: අනගාරික ධර්මපාල; 17/09/1864 –29/4/1933) ནི་ཤྲཱི་ལངྐའི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ་གནང་མཁན་དང་། རྩོམ་པ་པོ། སིངྷ་ལའི་ནང་པའི་འཚེ་བ་མེད་པའི་རིང་ལུགས་དང་ནང་བསྟན་ལ་མཐུན་འགྱུར་གྱི་རྨང་འཛུགས་མཁན། དུས་རབས་འགའི་རིང་ལ་དོན་དངོས་སུ་མིང་གི་ལྷག་མ་ཙམ་དུ་གནས་པའི་རྒྱ་གར་ཡུལ་གྱི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོའི་བྱ་གཞག་གསར་གཏོད་གནང་མཁན། ཨེ་ཤི་ཡ་དང་། ནུབ་ཨ་རི། ཡོ་རོབ་གླིང་བཅས་གླིང་ཆེན་གསུམ་ལ་ནང་ཆོས་འཆད་ཁྲིད་གནང་མཁན་ཐོག་མ། དེ་བཞིན་ཁོང་དང་ཧེན་རས་སི་ཊལ་་ཨོ་ཁོཊ་ (Henry Steel Olcott) དང་ཧེ་ལེ་ན་་བྷུ་ལ་་ཝཊ་སི་ཀས་ (Helena Blavatsky) བཅས་ནི་ལྷ་ལམ་ཚོགས་པ་ (Theosophical Society) གསར་གཏོད་གནང་མཁན་ཡིན་པ་དང་། སེས་ལོན་ནི་སི་སྟེ་ཤྲཱི་ལངྐའི་ (Ceylonese) ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ་དང་ལེགས་བཅོས་གནང་མཁན་གཙོ་བོ་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ནང་བསྟན་བརྒྱུད་སྤེལ་གྱི་རྣམ་པ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཐོན་ཡོད། མཁས་དབང་ཨམ་བྷེཌ་ཀར་ལས་དུས་རབས་ཕྱེད་ཀྱི་སྔོན་ལ་ཁོང་གིས་ཏ་མིལ་དུ་ (Tamil Nadu) ནང་བསྟན་དར་བར་བགྱིས་པ་ཚུད་པའི་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཌ་ལིཊ་ (Dalits) ཡི་ལས་འགུལ་ལ་སྐུལ་སློང་ཤུགས་ཆེན་ཐེབས་ཡོད། སྐུ་ཚེའི་སྨད་ལ་ནང་པའི་བསྟན་ལ་རབ་ཏུ་བྱུང་ཞིང་མཚན་བཀུར་འོས་ཤྲཱི་དེ་ཝ་མིཏྟ་དྷརྨ་པ་ལ་ཞེས་གསོལ།

ས་བཅད།

1 སྐུ་ཚེའི་སྟོད།
2 སློབ་གཉེར།
3 ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ།
4 ཆོས་ལུགས་ཞབས་ཞུ།
5 དྷརྨ་པ་ལ་དང་། ཚན་རིག་དང་། བདེ་དོན་རྩོན་ལེན་གྱི་ནང་བསྟན། (Protestant Buddhism)
6 དཔྱད་རྩོམ་རིགས།
   A ནང་བསྟན་ལ་འཛམ་གླིང་གི་བུན་ལོན་ཟུག་པ། (1893)
   B རེ་བཟང་ཕུགས་བཅོལ་ནང་ཆོས་ཀྱི་དགེ་མཚན། (1915)
  C སྟོན་པའི་འཕྲིན། (1925)
  D ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་བའི་འཕེལ་རིམ། (1926)
7 སིངྷ་ལའི་ནང་པའི་མི་རིགས་ལ་མཐུན་སྦྱོར་གནང་སྦྱིན།
8 རྗེས་དྲན།
1. སྐུ་ཚེའི་སྟོད།

dharmapala 29 years
ཤྲཱི་མ་ཐ་ཨ་ན་གཱ་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་དགུང་
ལོ་29 (1893)ཐོག་གི་པར། 
ཁོང་ནི་སྤྱི་ལོ་1864 ཟླ་བ་ 9 པའི་ཚེས་ 17 ཉིན་རྒྱལ་ས་ཁོ་ལོན་བྷོའི་(Colombo) སེས་ལོན་ (Ceylon) ས་གནས་སུ་ཡབ་ཌོན་ཁར་རོ་ལེ་སི་་ཧེ་ཝ་ཝི་་ཐ་ར་ན་ (Don Carolis Hewavitharana) དང་ཡུམ་མལླི་ཀ་་དྷརྨ་་གུ་ཎ་་ཝརྡྷ་ན་ (ཨནྡི་རྀཥ་པེ་རེ་ར་་དྷརྨ་གུ་ཎ་་ཝརྡྷ་ནའི་བུ་མོ) གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་འཁྲུངས། སྐབས་དེར་ཁོང་གཉིས་སེས་ལོན་གྱི་ཚོང་བདག་ཕྱུག་ཤོས་གྲས་ཡིན། ཁོང་གི་མཚན་ལ་ཌོན་ ཌེ་ཝིཌ་ ཧེ་ཝ་ཝི་ ཐ་ར་ནེ་ (Don David Hewavitharane) ཞེས་གསོལ། ཁོང་ལ་སྤུན་ཆུང་བ་མཁས་དབང་ ཆར་ལེ་སི་ ཨལ་ཝི་སི་་ཧེ་ཝ་་ཝི་་ཐ་ར་ན་ (Dr. Charles Alwis Hewavitharana) དང་ཨེཌ་མུནྜ་ ཧེ་ཝ་ཝི་ ཏརྣེ་ (Edmund Hewavitarne) གཉིས་ཡོད།

2. ཁོང་གི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གཉེར།

སེས་ལོན་ནི་ཤྲཱི་ལངྐའི་དབྱིན་ཇིའི་གྲོང་སྡེ་ཞིག་(ད་ལྟ་ཤྲཱི་ལངྐའི་ཡིན་)ཡིན་པས་ཧེ་ཝ་་ཝི་ཏརྣེའི་[གོང་དུ་"ཏརྣེ་"སྤུན་ཆུང་བ་གཅིག་གི་མིང་དང་ཁོང་གི་མཚན་ལ་ཐ་ར་ནེ་ཡིན་ཚུལ་གོང་དུ་བཤད་འདུག་མོད་གཤམ་དུ་ཡང་ཁོང་ལ་ཏརྣེ་ཞེས་འཁོད་འདུག་པས་དཔྱད་གཞིར་འདུག]རྩ་བའི་ཤེས་ཡོན་ནི་དབྱིན་སྐད་དང་འབྲེལ་བ་ཡིན། ཁོང་ཡེ་ཤུའི་མཐོ་སློབ་ (Christian College) དང་། ཁོཊ་ཊེ་ (Kotte) བྷེན་ནེ་་ཌིཀ་ཊིའི་་མཐོ་སློབ་དང་།(St Benedict's College), ཁོ་ཏ་་ཧེ་ན། (Kotahena) ཐོ་མ་སིའི་མཐོ་སློབ། (S.Thomas' College) མུཊྺལ།( Mutwal) དེ་བཞིན་ཁོ་ལོམ་བྷོའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ (རྒྱལ་པོའི་མཐོ་སློབ) བཅས་སུ་ཞུགས་ཏེ་སློབ་གཉེར་གནང་ཡོད།

3. ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ།

dharmapala at mahabodi society at calcutta
ཀལ་ཀུཏ་ཏ་རུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་
ལས་ཁུངས་ནང་བླངས་བའི་པར། དཀྱིལ་འདུག་
སྟེགས་ཐོག་བཞུགས་མཁན་དེ་ཁོང་ཡིན
ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་་པ་ལ་་ནི་རྒྱ་གར་ཀལ་ཀུཊ་ཊར་(Calcutta)ཡོད་པའི་མ་ཧཱ་བོ་དྷིའམ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པའི་དབུས་སྤྱི་ཁྱབ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགན་འཛིན་ཡིན་ལ། སྐབས་དེ་ནི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོའི་གནང་དུས་ཡིན། སྤྱི་ལོ་1875 ལོར་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡུག་ཏུ་ཁོང་དང་། ལྕམ་སྐུ་་བྷུ་ལ་་ཝཊ་་སུ་ཀས་ (Madame Blavatsky) དང་། མདའ་དཔོན་ཨོལ་ཁོཊྚ་ (Colonel Olcott) བཅས་ཀྱིས་ (ལྷ་ལམ་ཚོགས་པ་ Theosophical Society) གསར་དུ་བཙུགས། ཕྱི་རྒྱལ་བ་དེ་གཉིས་ཀས་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་གནས་བབ་གང་ཡིན་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་སྟེ་སེམས་ཁུར་དང་དོ་སྣང་བྱུང་སྟབས། སྤྱི་ལོ་ 1880 ལོར་སེས་ལོན་དུ་འབྱོར་ནས་ཁོང་གཉིས་ནང་པ་བྱེད་རྒྱུར་ཁྱབ་སྒྲག་བྱས་ཤིང་སིངྷ་ལའི་དགེ་སློང་ (Sinhalese bhikkhu) ཚད་ལྡན་ཞིག་ལས་སྐྱབས་འགྲོ་དང་སྡོམ་པ་ཞུས། མདའ་དཔོན་ཨོལ་ཁོཊ་ཊས་སེམས་ཐག་གཙང་གཅོད་ཀྱིས་ནང་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཆེད་དུ་སླར་ཡང་ཤྲཱི་ལངྐར་ལོག་སྟེ་ནང་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་བཙུགས་ཡོད་པ་ལས་ཁག་གཅིག་ད་ལྟ་ཡང་གནས་ཡོད། སྐབས་དེའི་མཚམས་སུ་་ཧེ་ཝ་་ཝི་ཏརྣེས་་རང་གི་མིང་ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་ཞེས་བརྗེས་གནང་ཡོད་ལ་དྷརྨ་པ་ལ་ཞེས་པ་ནི་“ཆོས་སྐྱོང་ངམ་ཆོས་སྲུང་”དང་། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་ནི་“ཁྱིམ་སྤངས་པ་”ཞེས་པའི་དོན་ཡིན། སྤྱིར་དགེ་བསྙེན་ནི་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་དང་ཁྱིམ་པའི་བར་གནས་སུ་ཡོད་པའི་བསླབ་སྡོམ་ [སྤྱིར་ན་འདི་ཁྱིམ་པའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཀྱང་འདིར་ཁྱིམ་པ་ཞེས་པ་ནི་ནང་ཆོས་ཀྱི་བསླབ་སྡོམ་གཏན་ནས་མི་ལེན་མཁན་ཞི་ལ་གོ་དགོས་པ་འདྲ།] ཞིག་ཡིན། ཁོང་གིས་བསྙེན་གནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་ཀྱི་སྡོམ་པ་ཇི་སྲིད་འཚོའི་བར་བསྲུངས་བར་མཛད། [གོ་མའི་དགེ་བསྙེན་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་པ་འདྲ།] ཡན་ལག་བརྒྱད་ནི་སྲོག་གཅོད་པ་དང་། རྐུ་བ། འཁྲིག་སྤྱོད། རྫུན། མྱོས་འགྱུར་གྱི་བཏུང་བ་དང་རྫས། ཕྱི་དྲོའི་ཁ་ཟས། སྤྲོ་སྐྱིད་རྒྱན་སྤྲོས། མལ་ཆེ་མཐོ་བཅས་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་བསྙེན་གནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་ནི་སེས་ལོན་ཁྱིམ་པ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཉི་མ་ལྔ་རེ་ལེན་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་མི་ཚེ་གང་པོར་ལེན་པ་ནི་ཚད་མཐོ་བ་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན། དྷརྨ་པ་ལས་ཁྱིམ་སྤངས་པ་དེ་ཐོག་མ་ཡིན་ལ་ཚངས་པར་སྤྱད་ན་དུས་ཚོད་ཡོད་ཚད་ནང་ཆོས་ཐོག་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཕལ་ཆེར་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ནས་བཟུང་ཚངས་སྤྱོད་སྡོམ་པ་བླངས་ཏེ་སྐུ་ཚེ་གང་པོར་སྡོམ་པ་ཡང་དག་པར་བསྲུངས་བར་མཛད། ཁོང་གིས་རྒྱུན་དུ་ན་བཟའ་སེར་པོ་ཞིག་མནབ་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་དེ་སྲོལ་རྒྱུན་དགེ་སློང་གི་ན་བཟའ་མིན་ལ་དབུ་སྐྲ་ཡང་བཞར་བར་མི་མཛད། གང་ཡིན་ཟེར་ན་འཛམ་གླིང་གར་སར་འཕུར་སྐྱོད་བྱེད་པ་སོགས་ལས་ཀའི་དབང་གིས་ཉན་ཐོས་སྡེ་པའི་ (vinaya) འདུལ་ཁྲིམས་ལ་དོ་ཕོག་འབྱུང་བའི་སེམས་ཚོར་ཡོད། ཁོང་གི་བྱ་གཞག་དེ་དག་ནི་མཚན་མཐོང་གི་ཆེད་མི་ལ་དབང་འཛིན་སྙན་གྲགས་སོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་དེ་བས་མིན། དེས་ན་ཁོང་གི་མཛད་སྤྱོད་ནི་དེང་རབས་ནང་པའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། མདོར་ན་ཁོང་ནི་ཤྲཱི་ལངྐའི་ཡུལ་དུ་ཕེབས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཆོག

ཁོང་སྤྱི་ལོ་ 1885 ལོར་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་ལ་གནས་སྐོར་ལ་ཕེབས་ཤིང་དེར་ཡོང་རྒྱུའི་སེམས་འགུལ་ནི་ཨེ་ཤི་ཡིའི་འོད་སྣང་ (TheLight of Asia) རྩོམ་པ་པོ་སྐུ་ཞབས་་ཨེཌ་ཝིན་་ཨར་ནོལཌ་ (Sir Edwin Arnold) ལགས་ཀྱིས་ནང་པའི་གནས་རྣམས་ནང་པར་ཕྱིར་སློག་སྟེ་བདག་སྲུང་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་དགོས་པའི་ཞུ་གཏུགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པའི་དབང་གིས་བྱུང་བ་ཡིན། སྐུ་ཞབས་ཨེཌ་ཝིན་་ཨར་ནོལ་ཌ་མཆོག་ལ་ཝེ་ལི་་ག་མ་་ཤྲཱི་་སུ་མངྒ་ལ་ (Weligama Sri Sumangala) ཐེ་ར་མཆོག་ནས་ཐད་ཀར་བཀོད་བྱུས་གནང་གི་ཡོད།

སྤྱི་ལོ་ 1896 ལོར་སྐུ་ཞབས་ཕཱུལ་ཁེ་རུ་སུས་(Paul Carus) གདན་ཞུས་འབྱོར་བ་ལྟར་ཨ་རིར་སླར་ཡང་ཕེབས་པ་དང་། སྤྱི་ལོ་ 1902-04 བར་ཡང་བསྐྱར་ཕེགས་ཤིང་གང་དུ་ཕེབས་པའི་ཕྱོགས་སུ་སློབ་སྟོན་ཀྱང་རྒྱ་ཆེར་གནང་།
དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་སྐུ་ཞབས་ཨོལ་ཁོཊ་ཊ་དང་ལྷ་ལམ་ཚོགས་མི་རྣམས་དང་མཐའ་མཇུག་འབྲེལ་ཐག་བཅད། རྒྱུ་མཚན་ཨོལ་ཁོཊ་ཊའི་ལངས་ཕྱོགས་ནི་ཡོངས་ཁྱབ་ཆོས་ལུགས་སམ་གཅིག་གྱུར་བྱ་འདོད་པའི་དབང་གིས་ཏེ། ཡིག་ཆ་ཞིག་ཏུ། “ཁོང་གིས་ལྷ་ལམ་ཚོགས་པ་ཁས་ལེན་མི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་ཡོངས་ཁྱབ་ཆོས་ལུགས་གཙོར་འཛིན་པའི་དབང་གིས་ཡིན། རིང་ཐང་ལྡན་པའི་ནང་ཆོས་དང་ནང་ཆོས་མིན་པ་ལྷན་དུ་བསྲེས་ཏེ་མཐར་ཐུག་གི་བདེན་པའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་བྱུང་བ་དེ་ཁོང་ལ་མཚོན་ན་མཐོ་དྲགས་པ་འདྲ།” ཟེར་བཤད། དྷརྨ་པ་ལ་རང་གིས་ལྷ་ལམ་ཚོགས་པར་གསུངས་དོན་“ཁྱབ་འཇུག་གསོལ་མཆོད་ལ་ཆིག་སྒྲིལ་བྱས་པ་ཁོ་ན་རེད།” ཅེས་གསུངས་མྱོང་བ་དང་། ཡང་། “ཆོས་ལུགས་ཚང་མ་དོན་དུ་གཅིག་ཀྱང་ཆོས་བཤད་མཁན་ཁོ་ནས་མ་འགྲིག་པའི་བཟོ་ལྟ་སྟོན་གི་རེད། དོན་དངོས་ཆོས་བླ་ན་མེད་པ་གཅིག་པུ་དེ་ནང་པར་ཡོད།” ཅེས་གསུངས། མཐའ་དོན་སྤྱི་ལོ་1933 ཁོང་དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་བཞེས་ནས་ལོ་དེའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་པར་མྱ་ངན་འདས་ཤིང་སྐབས་དེར་དགུང་ལོ་68 ཡིན།

4. ཆོས་ལུགས་ཞབས་ཞུ།

ཤྲཱི་མ་ཐ་ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་
དགུང་ལོ་30 དཀྱིལ་ཙམ་གྱི་པར
དྷརྨ་པ་ལ་ན་གཞོན་སྐབས་མདའ་དཔོན་ཨོལ་ཁོཊ་ཊའི་ལས་ཀར་ཞབས་ཞུ་དང་ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གི་སྐད་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བ་བསྒྲུབས། ཡང་ཁོང་ལྕམ་བྷུ་ལ་་ཝཊ་་སུ་ཀས་ (Madame Blavatsky) དང་འབྲེལ་ལམ་གང་འཚམ་ཉེ་བར་གྱུར་ཅིང་མོས་ཁོང་ལ་པཱ་ལི (Pāli) སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུ་དང་མིའི་རིགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་ལ་བྱ་བཞག་སྒྲུབ་དགོས་ཅེས་བསླབ་བྱ་གནང་བ་ལྟར་ཁོང་གིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་བསྒྲུབས། སྐབས་དེར་ཁོང་གི་མཚན་ཡང་དྷརྨ་པ་ལ་སྟེ་ཆོས་སྐྱོང་ (Guardian of the Dharma) ཞེས་བསྒྱུར་བར་མཛད།
སྤྱི་ལོ་1891ལོར་ཨ་ན་་ག་རི་ཀ་་དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་དེང་སང་ཉམས་གསོ་གྲུབ་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ལྷ་ཁང་ (Mahabodhi Temple) ག་ལ་བ་གཽ་ཏམ་རྒྱལ་བུ་དོན་གྲུབ་མངོན་པར་སངས་རྒྱས་པའི་གནས་མཆོག་རྒྱ་གར་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་གནས་སྐོར་ལ་ཕེབས། སྐབས་དེར་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་ལྷ་ཁང་ཧིན་དྷུ་བའི་བླ་མའི་ (Saivite priest) ཕྱག་ཏུ་བཟུང་ཞིང་སྟོན་པའི་སྣང་བརྙན་ཧིན་དྷུའི་འདྲ་གཟུགས་སུ་བསྒྱུར་བ། ནང་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་བཀག་པ་སོགས་ཧང་སང་བའི་གནས་སུ་གྱར་བའི་མྱོང་ཚོར་བྱུང་ཞིང་། དེའི་དབང་གིས་ཁོང་ལ་རྩོད་ལེན་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བའི་སེམས་ནུས་ཤིག་རང་ཤུགས་ཀྱིས་བྱུང་།
letter of dharmapala
འཕྲིན་ཡིག་འདི་ 1902/06/23ཉིན་
དྷརྨ་པ་ལས་འཇར་པན་ཡུལ་ནས་ཧྥ་
རན་སིར་སྤྲིངས་བ་ཞིག་ཡི
ན།
ཤྲཱི་ལངྐའི་རྒྱལ་ས་ཁོ་ལོམ་བྷོ་ལ་ཡོད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པ་དེ་ཉིད་སྤྱི་ལོ་1891ལོར་བཙུགས་ཀྱང་མི་རིང་བའི་ལོ་རྗེས་མ་སྤྱི་ལོ་1892 ལོར་རྒྱ་གར་ཀལ་ཀུཊ་ཊ་ལ་སྤོས། རྩ་བའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ལྷ་ཁང་དང་། ནང་པའི་གནའ་བོའི་གནས་ཆེན་གཙོ་བོ་བཞི་ནང་པའི་འཛིན་སྐྱོང་གི་བདག་དབང་སླར་གསོ་ཡོང་བའི་ཆེད་ཡིན། ལས་དོན་སྒྲུབ་པར་དྷརྨ་པ་ལས་ནང་པའི་གནས་རྣམས་དུས་རབས་མང་པོ་རིང་བདག་བཟུང་བྱེད་མཁན་གྱི་བྲམ་ཟེའི་བླ་མ་རྣམས་ལ་ཁྲིམས་གཏུགས་ཀྱི་ལས་འགོ་བཙུགས། ཡུན་རིང་འབད་པ་བྱས་མཐར་རྒྱ་གར་རང་བཙན་ཐོབ་(1947) ནས་ལོ་བདུན་དང་དྷརྨ་པ་ལ་སྐུ་གཤེགས་(1933)ནས་ལོ་བཅུ་དྲུག་སོང་བའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་གཞི་ནས་གྱོད་དོན་ལམ་ལྷོངས་བྱུང་། གནས་ཆེན་ཁག་གི་ཆ་ཤས་བདག་དབང་སླར་གསོ་བྱུང་བ་རྣམས་སྤྱི་ལོ་1949 ལོར་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པའི་བཀོད་བྱུས་འོག་ཏུ་བཞག་ཅིང་། རྡོར་གདན་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་དེ་ཉིད་ནང་པ་དང་ཧིནྡྷུའི་ཚོགས་མིའི་འབོར་འདྲ་མཉམ་ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་དགོས་པར་བཟོས།
རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ལ་དབུས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པ་བཙུགས་ཤིང་དེས་རྒྱ་གར་བའི་སེམས་ལ་ནང་ཆོས་ཀྱི་བསམ་བློ་མཐོར་འདེགས་འོང་བར་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཡོད། དེ་དག་ལས་མང་ཆེ་ཤོས་ཤེས་ཡོན་གྱིས་འགྱུར་ལྡོག་བཏང་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིགས་རུས་དམན་པའི་རིགས་ཀྱང་ཁ་ཤས་བྱུང་ཡོད།
ཡང་ཐད་ཀར་དྷརྨ་པ་ལའི་འབད་བརྩོན་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཐེངས་ཤིག་སྟོན་པ་མྱ་ངན་འདས་པའི་གནས་རྩྭ་མཆོག་དྲུང་ངམ་ཀུ་ཤི་ན་གར་དེ་ཉིད་ནང་པ་རྣམས་ཀྱི་དོ་སྣང་བྱ་ཡུལ་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད་པ་དང་དེ་ནི་དེ་སྔོན་དུས་རབས་མང་པོའི་རིང་བྱུང་བའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པས་ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་(1890)ནང་རྒྱ་གར་དུ་ཁ་ཆེའི་ལམ་ལུགས་ཀྱིས་དབང་བསྒྱུར་འོག་ནང་ཆོས་ཉམས་རྒུད་བཏང་བ་ལ་འཐབ་རྩོད་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལས་ཐེ་ཚོམ་མེད་པར་ཁ་ཆེ་མཁྲེག་འཛིན་རིང་ལུགས་ཀྱི་འགག་སྒོ་ནས་ནང་ཆོས་མི་ཐར་བའི་ཚུལ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་གནང་ཡོད།
སྤྱི་ལོ་1893 ལོར་དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་ཨ་རིའི་ཆི་ཁ་གོ་ (Chicago) ལ་ཚུགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཛམ་གླིང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ (Parliament of Religions) ཚོགས་འདུའི་སྐབས་"ལྷོ་རྒྱུད་ནང་བསྟན་"སྐུ་ཚབ་ཀྱི་མཚན་ཐོག་ནས་གདན་ཞུས་གནང་། སྐབས་དེར་ཐེ་ར་ཝ་ད་ (Theravada) ལ་ལྷོ་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཞེས་འབོད་པའི་སྐབས་ཡིན། དེ་སྐབས་ཁོང་སེ་ཝམ་མི་་ཝི་ཝེཀ་་ཨ་ནན་ད་(Swami Vivekananda) དང་ངོ་མཇལ་བྱུང་ཞིང་བྱ་བ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་། དེ་ནི་སེ་ཝམ་མི་་ཝི་ཝེཀ་་ཨ་ནན་ད་ནི་གྲོས་ཚོགས་ནང་སྙན་གྲགས་དང་ཆེ་མཐོང་ཐོབ་པའི་སྒང་ཡིན་པས་རྒྱུད་ལམ་ཁག་ནས་ཀྱང་དོ་སྣང་གང་འཚམ་བྱུང་ཡོད། དྷརྨ་པ་ལ་དགུང་ལོ་སུམ་ཅུའི་ནང་ནས་བཟུང་འཛམ་གླིང་གི་མིག་རྒྱན་དུ་གྱུར་ཟིན་ཅིང་མུ་མཐུད་ནས་ཡུལ་ཕྱོགས་གར་སར་ཕེབས་ཏེ་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་བ་དང་། དེའི་རྗེས་མ་དགུང་ལོ་བཞི་བཅུའི་ནང་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་གང་སར་གཙུག་ལག་ཁང་ (viharas) བཞེངས་བའི་མཛད་པ་སོགས་བསྐྱངས་པ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས། སེས་ལོན་དུ་སྨན་ཁང་དང་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་གནང་བ་དང་རྒྱ་གར་དུ་ལྷ་ཁང་བཞེངས་རྒྱུ་སོགས་ལ་ཐུགས་བརྩོན་ཧ་ཅང་གནང་། དེ་དག་ལས་གང་དུ་སྟོན་པས་ཆོས་འཁོར་ཐོག་མར་བསྐོར་བའི་གནས་ [ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིའི་] ས་ར་ཎ་ཐའམ་དྲང་སྲོང་ལྷུང་བ་རི་དྭགས་ནགས་སུ་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་པ་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། སྐབས་ཤིག་ཁོང་ཧ་ཝི་ཡིའི་ (Hawaii) བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་གར་དུ་ཕྱིར་ཕེབས་སྐབས་རྒྱལ་པོ་ཀ་མེ་ཧ་མེ་ཧ་ (Kamehameha) ཡི་རྒྱལ་རྒྱུད་ལྕམ་མེར་རས་་ཨི་་ཧྥོ་སེ་ཊར་ (Mary E. Foster) དང་ཐུག་འཕྲད་བྱུང་ཞིང་བུད་མེད་དེ་སེམས་ཚོར་གྱི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དྷརྨ་པ་ལས་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དང་བསྟུན་ནས་སེམས་གསོ་ལེགས་པར་གནང་། དེའི་སྐུ་དྲིན་གསབ་ཆེད་མོས་གཏོང་ཕོད་ཆེན་པོས་ཧིན་སྒོར་ས་གཅིག་ལྷག་གིས་འབུལ་བ་ཕུལ། སྤྱི་ལོ་ 2010 ལོར་བརྩིས་ན་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་གཉིས་དང་འབུམ་བདུན་ལྷག་ཡོད། ཡིན་ནའང་རྒྱ་གར་ནང་དུ་ཨར་ལས་པར་ལས་གླ་དམའ་བས་སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་བ་བྱུང་ཡོད། སྤྱི་ལོ་1897 ཁོང་གིས་ལོར་སེས་ལོན་དུ་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་པར་ཕེབས་པའི་མི་རན་ཌ་ཌེ་་སཽ་ཛ་་ཁ་ན་ཝར་རོ་ (Miranda de Souza Canavarro) ལ་སངྒྷ་མིཏྟ་ཞེས་པའི་མཚན་བསྟོད་བྱས་ཤིང་ནང་ནང་པར་ཞུགས། དྷརྨ་པ་ལའི་ཉིན་ཐོ་འབོར་ཆེན་ཞིག་དཔེ་སྐྲུན་ཞུས་པ་དང་ཁོང་གིས་དྲན་ཐོ་ཁ་ཤས་ཀྱང་བྲིས་གནང་ཡོད། གོང་གསལ་འདི་དག་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་པ་སྐད་གྲགས་ཅན་སངྒྷ་རཀྵི་ཏ་ (Sangharakshita) རླུང་རྟ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ (Windhorse Publications) 1996 ནས་བཀའ་འཁྲོལ་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྲིགས།

5. དྷརྨ་པ་ལ་དང་། ཚན་རིག་དང་། བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པ།

དྷརྨ་པ་ལའི་ནང་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་ལ་མཁས་དབང་ག་ན་ན་ཐ་་ཨོ་བེ་ཡེ་ཤེ་ཀེ་རེ་ཡིས་ (scholar Gananath Obeyeseker) {བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པ་} [ཡེ་ཤུ་གསར་མ་ལ་དཔེར་བྱས་ཏེ་བརྗོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་འདྲ།]ཞེས་བརྡ་ཆད་བཏགས་གནང་བ་དེ་ཡང་ཡང་སྤྱད་མྱོང་། འདིའི་བདེན་དོན་རྩོན་ལེན་གྱི་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། དང་པོ་ནང་ཆོས་སློབ་གཉེར་བྱས་ཏེ་རང་དབང་གི་དཔེ་མཚོན་རྩོད་ལེན་གྱི་རྣམ་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཡོད་པ་དང་། བསམ་མནོའི་རང་དབང་། ནང་དུ་ཉམས་མྱོང་བྱུང་བ་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་དོ་སྣང་བྱེད་བ་བཅས་པ་ཡིན་ལ། གཉིས་པ་ཡེ་ཤུ་བས་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་དང་། མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་བྱེད་པ། ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་གྱིས་ནང་ཆོས་ཉམས་རྒུད་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་བཅས་ལ་རང་འགུལ་གྱིས་ངོ་རྒོལ་བྱས་པས་ཡིན། "དམངས་ཕལ་པ་དང་འབྲེལ་བར་ལས་དོན་སྒྲུབ་པ་ལ་ཁུ་སིམ་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཡིན།"སོགས་གསུངས།
ནང་ཆོས་པ་ལ་{བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པ}ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ན་དེང་སང་འོས་འཚམས་ཡིན་པ་སྟེ། སྤྱིར་ཁོང་གིས་ནང་ཆོས་གནང་ཕྱོགས་ཐད་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བསམ་བློའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཡོད་པ་དང་། ཨེ་ཤི་ཡེའི་ནང་པས་ཡེ་ཤུ་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་རིང་ལུགས་པར་ཁ་གཏད་གཅོག་པའི་ཐབས་ཡང་ཡང་གནང་བ་བཅས་ཡིན། དེང་གི་ནང་པས་ནང་ཆོས་སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་དོ་ནན་གནང་སྟེ་ཕྱོགས་གཞན་དག་ལ་དོ་ནན་གནང་རྒྱུ་ལྷོད་གཡེང་ཤོར་བ་དང་། ཡང་དེང་རབས་ཀྱི་ནང་པ་རིགས་ཁག་གཅིག་གིས་སྐྱ་བོ་དང་དགེ་འདུན་ལྡོག་ཕྱོགས་སུ་འཛིན་པ་སྟེ་དངོས་ཡོད་རྒྱུ་མཚན་གལ་ཆེར་འཛིན་པ་ལས་དངོས་པོའི་རང་བཞིན་ལས་འདས་པའི་ལྷ་སྒྲུང་ལ་ཡིད་རྟོན་མི་བྱེད། དེང་གི་ཚན་རིག་དང་མ་འགལ་བ། དངོས་པོའི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཡིད་རྟོན་བྱེད་པ། གསར་གཏོད། དཔྱོད་ཤེས། མང་གཙོ། ཕྱོགས་ཞེན་འགོག་སྡོམ། ཆོས་ལུགས་སུ་ཞུགས་ནས་ཉམས་ལེན་གནང་བ། དུས་ཆེན་སྲུང་བརྩི་ཞུ་བ་སོགས་ཡིན་འདུག
དྷརྨ་པ་ལ་ནི་དེང་དུས་ཨེ་ཤི་ཡའི་ནང་པའི་དཔེ་མཚོན་བླ་མ་མེད་པ་ཞིག་དང་ཕལ་ཆེར་ནང་ཆོས་གསར་པ་སྟེ་བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པའི་དཔེ་མཚོན་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དམིགས་བསལ་དུ་ཁོང་གིས་ནང་ཆོས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུར་དོ་སྣང་གནང་བ་དང་ལྟ་གྲུབ་འཕེལ་རིམ་ཡང་དམིགས་བསལ་བ་ཡིན་པ་རེད།

6. དཔྱད་རྩོམ་རིགས།

དྲང་བདེན་ལམ་ལ་ཕྱིར་ཞུགས་ (Return to Righteousness) ཞེས་པའི་དྷརྨ་པ་ལའི་མཛད་རྗེས་ཕྱོགས་བསྡུས་ནང་། བཀའ་སློབ་ཕྱོགས་བསྡུས། རྩོམ་ཡིག་ཕྱོགས་བསྡུས། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལའི་འཕྲིན་ཡིག (ཨ་ནན་ད་་གུ་རུས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས། ས་གནས་ཁོ་ལོམ་བོ། པར་སྐྲུན་མཁན། ཤེས་ཡོན་དང་རིག་གཞུང་གི་བློན་ཆེན། དུས་ཚོད། 1966)

6.1. འཛམ་གླིང་གིས་ནང་པར་བུ་ལོན་ཟུག་པ། (1893)

ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་ལུགས་གྲོས་ཚོགས་ (Parliament of World Religions) ཐོག་ཕེབས་པ།
གཡོན་ནས་གཡས་ལ་བརྩིས་པའི་དང་པོ་ཝིརཅནྡ་གནྡྷི་
(Virchand Gandhi)དང་། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ།
སུ་་ཝ་མི་ཝི་ཝེཀ་ཨ་ནན་ད་(Swami Vivekananda)
 བྷོ་ནེཊ་་མཱུ་རས་(G. Bonet Maury)
ཡིག་ཆ་འདི་སྤྱི་ལོ་ 1892 ལོའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་ཚེས་བརྒྱད་ལ་ཨ་རིའི་ཆི་ཁ་གྷོ་ (Chicago) ལ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་ལུགས་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་སར་སྒྲོག་སྦྱང་གནང་ཡོད་པ་རེད་ལ་སྐབས་དེ་ཚོགས་མིའི་འབོར་ཧ་ཅང་མང་། དྷརྨ་པ་ལ་ཁོང་ཉིད་སྐུ་ཚེའི་སྔ་སྟོད་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མི་རྣམས་ལ་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུའི་སེམས་འདུན་ཤུགས་ཆེར་ལྡན་བཞིན་པ་རེད། སྐབས་དེར་གཏན་བཤད་ནང་ཁོང་གིས་ཚན་རིགས་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཤེས་རིག ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ལུང་འདྲེན་གྱིས་གང་བར་བྱས་ཏེ་ཡིད་འགུལ་ཐེབ་པ་བཟོས་ཡོད་ལ། དེས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་གང་དག་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཡིན་པའི་བརྡ་ལན་ཞིག་སྤྲད་ཡོད། ལྷག་དོན་དུ་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་དེ་ནི་ཆོས་རྒྱལ་ཨ་ཤོ་ཀ་དང་སྟོན་པའི་འཁོར་ཁྱིམ་པ་བའི་འདུལ་ཁྲིམས་ལྟར་ཉམས་སུ་བླངས་བ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྗོད་ཡོད།

6.2 རེ་བཟང་ཕུགས་བཅོལ། (1915)

སྐབས་དེར་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ནང་ཆོས་ལ་དོན་དངོས་དང་མི་མཐུན་པའི་བཤད་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ལ། ཁྱད་པར་དུ་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་ཚོས་ནང་ཆོས་ནི་ཡིད་ཆད་རིང་ལུགས། ཆད་ལྟ་བ། སྒྱིད་ལུག་རིང་ལུགས་ཡིན་པ་སོགས་ལོག་འགྲེལ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་ཀྱིན་་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་གཙོ་བོར་དམིགས་ཏེ་དྷརྨ་པ་ལས་བརྒལ་ལན་གནང་ཡོད་ཅིང་ཆེད་རྩོམ་འདིར་དམིགས་གསལ་གྱི་ཁུངས་ལུང་རྒྱུ་མཚན་ཡང་བཀོད་གནང་ཡོད།

6.3 སྟོན་པའི་འཕྲིན། (1925)

དྷརྨ་པ་ལའི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཀྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་རྗེས་སྐབས། ཁོང་གིས་ཡེ་ཤུས་ཆོས་སྤེལ་རིང་ལུངས་ལ་འགོག་རྒོལ་བ་མཛད་པའི་གསུང་གི་ང་རོ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ལྷག་ཏུ་ལྡན་པ་ཡོད་པ་སྟེ། སྐབས་དེར་དབྱིན་ཇི་བས་སེས་ལོན་མི་སེར་སྤེལ་བའི་བྱ་འགུལ་དང་དེར་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་ཚོས་བྱ་སྤྱོད་སོགས་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་ཁོང་གིས་ཁོང་དུ་ཆུད་ཡོད་པས་རེད། འདི་ནི་བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་དཔེ་མཚོན་གསལ་པོ་ཞིག་ཡིན།

6.4 ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་བའི་འཕེལ་རིམ། 

(1926) དྷརྨ་པ་ལའི་སྐུ་ཚེའི་ནང་ཚན་རིག་སྨྲ་བ་ཆེན་པོ་ཌར་ཝིན་ (Darwin) ལྟ་གྲུབ་ཀྱིས་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབ་ཡོད་པས། ཁོང་གིས་ནང་ཆོས་འདི་ཉིད་དེང་དུས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཁོང་གི་མཛད་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཆགས་ཡོད།

7. སེངྷ་ལའི་ནང་པའི་མི་རིགས་ལ་སྨན་པའི་མཛད་ཕྲིན་བསྐྱངས་ཚུལ།

དྷརྨ་པ་ལ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོའི་མཛད་རྗེས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ་སྟེ། སྐབས་དེའི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་ཁྱབ་སྤེལ་ (སློབ་གྲྭ ཁག་དང་ YMBA) དང་འགྲན་ཐུབ་པའི་ནང་པའི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་འཛུགས་སྐྲུན་གནང་ཡོད་ལ། དེ་རྗེས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་སྐབས་སུའང་མཛད་ཕྲིན་བསྐྱངས་ཡོད། ཌེ་ཝོཊ་ཊས་ [De Votta ཞེས་པ་སུ་ཡིན་མ་ཤེས་] དོན་ལ་གནས་པའི་རྩ་བའི་དོན་ཚན་བཞི་ཞེས་ཆེད་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། “དང་པོ། ནང་ཆོས་དང་སེངྷ་ལའི་རིག་གཞུང་ལ་བསྟོད་པ། གཉིས་པ། དབྱིན་ཇིའི་སྲིད་དབང་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད། གསུམ་པ། ཤྲཱི་ལངྐའི་ནང་པ་རྩ་སྟོང་འགྲོ་ཉེན་ལ་དོ་སྣང་། ལྔ་པ། སེངྷ་ལའི་ནང་པའི་རིག་གནས་གསོན་ཤུགས་རྒྱས་པའི་རེ་བ་”བཅས་ཡིན། ཁོང་གིས་དོན་ཚན་དང་པོ་གསུམ་དཔེ་རིས་ཀྱི་ལམ་ནས་མི་དམངས་ལ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱང་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། "དྭངས་གཙང་གི་མཛེས་པའི་མཚོ་གླིང་འདི་ནི་ཀླ་ཀློས་གཏོར་བརླགས་མ་བྱས་པའི་སྔོན་དུ་ཨཱརྱན་ [འཕགས་པ་] སེངྷ་ལའི་མི་རིགས་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་ཞིང་ཁམས་ཤིག་ཡིན། བྱ་སྤྱོད་འདི་དག་ཆོས་དང་མི་མཐུན་པ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཤེས་ཀྱིན་མེད་་ [ཚེག་ཐུང་གསུམ་འཐེན་པ་ནི་འདི་ནས་འདིའི་བར་བསྡུས་ཟེར་བའི་རྟགས་ཡིན] ཡེ་ཤུ་དང་ལྷ་མང་བསྟེན་རིང་ལུགས་ (ཧིནྡྷུ་རིང་ལུགས་) པས་ཕྱུགས་ཟོག་གསོད་པ་དང་། རྐུ་བ། གཞང་འཚོང་བ། ཁྲིམས་ལུགས་ལ་མི་བརྩི་བ། རྫུན་བཤད་པ། ཆང་གིས་བཟི་བ་ [་་་] གནའ་རབས་དང་། ལོ་རྒྱུས། སྤྱི་ཚོགས་གསར་པའི་མི། ལྷ་གསོལ་འདྲེ་གསོལ་གྱི་ཀླ་ཀློའི་ལོག་ཆོས་རྣམས་དབྱིན་གཞུང་གིས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ད་ལྟ་དེ་དག་རིམ་བཞིན་འགོག་བཞིན་པ་ཡིན་སོགས་གསུངས།
སྐབས་ཤིག་ཁོང་གིས་རྒྱ་གར་ཏ་མིལ་ཝ་དྱ་ [vadai: གྲོ་གོར་སྣུམ་བསྲེགས་ཤིག] འཚོང་མཁན་དཀྱུས་མ་ཞིག་ལ་སེམས་ཤུགས་འཕེལ་ཆེད་བསྟོད་བསྔགས་དང་། སེངྷ་ལའི་མི་མང་གི་ལེ་ལོ་སྒྱིད་ལུག་འགོག་པ་དང་། མི་མང་ཡར་སྐུལ་གཏོང་ཕྱིར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་ཡོད། ཕྱོགས་གཞན་ནས་ཕྱུགས་ཟོག་བསད་དེ་བ་གླང་གི་ཤ་ཟ་བར་ངོ་རྒོལ་ཤུགས་ཆེན་གནང་ཡོད། མདོ་དོན་ཁོང་གིས་དབྱིན་ཇིའི་དབང་ཆ་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་ལ་དམིགས་པ་མིན་པར་དེ་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ། གོང་གསལ་བཞིན་སེངྷ་ལའི་རྒྱལ་ཁམས་འདི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ནང་པ་རང་སྐྱོང་རང་བདག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱི་རེད།
ཡང་སྤྱི་ལོ་ 1915 ནང་ཧ་ཅང་བཟོད་ཐབས་མེད་པའི་སེས་ལོན་ཁ་ཆེ་བ་ཁ་ཤས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཁ་གཏད་བཀྱག་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། སྐབས་དེར་ཁ་ཆེ་སིལ་ཚོང་བ་དག་གིས་འགྲན་ཟླ་སེངྷ་ལ་དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་བའི་བྱ་བ་ལམ་དུ་སོང་ཡོད། སྤྱི་ལོ་ 1912 ལོར་དྷརྨ་པ་ལས། “མུ་ཧམ་མེ་དམ་སྟེ་ཡུལ་གྱར་བའི་མི་མང་ [་་་] ཡ་ང་མེད་པའི་བུན་བདག་གི་གཡོ་ཐབས་འཇུའུ་བའི་ཤེས་རིག་ལྟར་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དུ་སོང་། ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་སེངྷ་ལའི་མི་བུ་དག་གིས་ཡུལ་གྱར་བས་འདོད་ལྟར་འཛུལ་བྱེད་པ་ལས་སྲུང་སྐྱོབས་བྱེད་པར་ཕ་མྱེས་ཀྱི་ལོ་ངོ་ 2358 རིང་གི་ཟུང་ཁྲག་གི་བཞུར་རྒྱུན་འགྲོ་གྲོན་བཏང་ཡོད། [་་་] མིག་སྔའི་ཡུལ་གྱར་དབྱིན་ཇི་བ་དང་། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གྱར་བ་མུ་ཧམ་མེ་དམ་སེས་ལོན་ལ་ཡོང་ནས་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་ཉམས་མྱོང་མེད་ཀྱང་ཡུལ་མི་ཚོར་སྣང་ཆུང་གཏོང་། [་་་] མཇུག་འབྲས་སུ་ཁོང་ཚོར་ཁེ་བཟང་ཐོབ་ཅིང་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་སེས་ལོན་པ་གྱང་ལ་བརྡབས།” ཅེས་བྲིས་ཡོད། མདོར་ན་དྷརྨ་པ་ལ་དང་ཁོང་གི་ཚོགས་པས་མི་མང་ལ་བློ་སྤོབས་སྤེལ་བ་དང་གལ་ཆེ་བའི་མི་རིགས་ཀྱི་རྩ་དོན་ཞེས་པ་དེར་ལེགས་སྐྱེལ་ཤུགས་ཆེན་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད།
སྐབས་རེར་དྷརྨ་པ་ལས་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་བྱས་མྱོང་བ་དངོས་འབྲེལ་ཡིན་པ་སྟེ། འདིར་མཚོན་བྱེད་ཙམ་དུ་དཔེ་གཉིས་ཙམ་བཀོད་ན། ཁོང་གིས་“ཕྱེད་ཀླ་ཀློ་དང་ཕྱེད་དུད་འགྲོའི་ཨ་ཧྥི་རི་ཁ་བ” ཞེས་དང་། “དེ་ཚོ་ཚང་མས་ (ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་) བཤད་ཐུབ་པ་ནི་ཁ་ནཱན་དང་གྷ་ལི་ལཻའི་གནའ་སྒྲུང་སྟེ། དོན་དངོས་ཨ་རབ་བྷིའི་བཤད་རྒྱུན་ལས་བྱུང་བ་རེད།” ཅེས་བཤད་མྱོང་ཡོད་འདུག སྤྱིར་དྷརྨ་པ་ལས་སེངྷ་ལའི་མི་རིགས་ནི་ཨརྱན་ (Āryan) ཏེ་འཕགས་པའི་རིགས་རྒྱུད་གཙང་མ་ཡིན་པར་ཡིན་ཆེས་གནང་ཞིང་། ཁོང་གིས་སེངྷ་ལའི་བུད་མེད་རྣམས་ཡུལ་གྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་དང་རིགས་རྒྱུད་མ་འདྲེ་བར་ (Mischling) ངེས་པར་དུ་འཛེམ་ཟོན་དགོས་སྐོར་ནན་བརྗོད་གནང་ཡོད་འདུག

8. རྗེས་དྲན། (Legacy) 

[ས་བཅད་འདི་དབྱིན་ཡིག་ལྟར་ན་འདས་པོའི་ཁ་ཆེམས་ནང་གསལ་བའི་ནོར་སྐལ་གྱི་ཐོབ་བྱ་ལ་གོ་བར་འདུག་ཀྱང་དོན་གྱི་བབ་ལ་བལྟས་ན་མཛད་རྗེས་དྲན་གསོ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག་པས་གནས་སྐབས་རིང་རྗེས་དྲན་ཟེར་བཞག] སྤྱི་ལོ་ 2014 ལོར་རྒྱ་གར་དང་ཤྲཱི་ལངྐས་དྷརྨ་པ་ལ་གཤེགས་ནས་ལོ་གྲངས་ 150 ལོན་པའི་མྱ་ངན་རྗེས་མཚོན་དོན་དུ་གཞུང་གི་སྦྲག་ཐམ་ལ་གཤེགས་ཚེས་བཀོད་དེ་འགྲེལ་སྤེལ་གནང་ཡོད། ཆེ་བཀུར་མཚོན་པའི་ཆེད་ཁོ་ལོམ་བྷོའི་ (Colombo) སྲང་ལམ་ཞིག་ལ་“ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་་མ་ཝ་ཐ”སྟེ། ཨ་ནག་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལའི་སྲང་ལམ་(Angarika Dharmapala Street) ཞེས་བཏགས་ཡོད།
ཕྲན་ནས་རྣམ་ཐར་འདི་ཝི་ཀི་རིག་མཛོད་ནང་ལྟར་བསྒྱུར་ཡོད། དགོངས་འཆར་ཡོད་ན་གསུངས།

2016/07/01

གྲོགས་པོ།

ལོ་ཤས་སྔོན་ངས་གྲོགས་པོར་བརྩི་བའི་མི་ཞིག་གི་ཟེར་ན། “ཁྱེད་ཀྱི་སྔོན་མའི་གྲོགས་པོ་ལ་དེང་སང་ཁྱེད་རང་མཁོ་དགོས་མེད་པས་ནམ་ཡང་འབྲེལ་འདྲིས་མ་བྱས་ན་བཟང་” ཟེར་བཤད་བྱུང་ལ་ངས་ཀྱང་བདེན་པ་ལྟ་བུར་སྣང་སྟེ། ལོ་གསུམ་རིང་ཁ་པར་མ་བཏང་ལ་སྐད་ཆ་ཡང་མ་དྲིས། 

རྟ་མཆོག་དང་། མཛངས་མ། མཆོད་རྟེན།

སྤྲིན་ནག་ནི་སྲིད་པའི་ཁ་རླངས་པ། །
བྱ་ཚོགས་རྣམས་མཁའ་ཡི་འཕུར་གྲུ། །
རྟ་མཆོག་དག་ས་ཡི་གླག་རྒོད། །
ལྗོངས་བཀོད་འདི་ཡིད་ཀྱི་ཞིང་ཁམས། །

འདི་ནི་ལྷ་ཡི་མེ་ཏོག་གམ། ། 
ཡང་ན་མཁའ་ཡི་འཇའ་ཞིག ། 
གཞན་དུ་དབྱངས་ཅན་རོལ་མོའམ། ། 
ཡང་ན་དྲི་ཟའི་གླིང་བུ་ཞིག །

ཕྱག་སྐོར་བ་རྣམས་ཁྱིམ་དུ་ལོག །
བྱེའུའི་ཚོགས་དག་མལ་དུ་སོང་། །
མཚམས་སྤྲིན་ཁ་དོག་རིམ་བཞིན་ཡལ། །
མཆོད་རྟེན་ངེད་གཉིས་ཤུལ་དུ་ལུས། །