རི་བོ་རྩེ་དྲུག

— ཁྱུང་ཨོ་རིག་འཛིན།

ཁྱུང་པོའི་རི་བོ་རྩེ་དྲུག་འདི།།
རིག་འཛིན་བརྒྱད་ཅུའི་ཕོ་བྲང་ཟེར།།
ཕྲན་ཆུང་ང་ཡི་མདུན་རི་ཡིན།།
ང་ཆུང་ཆུང་ཨ་མའི་པང་ཐོག་ནས།།
རི་བོ་འདི་ཡི་ཕར་ནང་ན།།
ནམ་མཁའ་རྐྱང་རྐྱང་ཡིན་ནམ་བསམས།།
འཇིག་རྟེན་དེ་ཙམ་ཡིན་ན་བསམས།།
ང་དེ་རྗེས་བེའུ་རྫི་འགྲོ་བའི་ཚེ།།
རི་བོ་འདི་ཡི་རྩེ་མོ་ལ།།
དར་དང་ཟ་འོག་མདོག་འདྲ་ཞིང་།།
ཤེལ་དང་གློག་གི་འོད་སྣང་བའི།།
དགོང་ཀའི་མཚམས་སྤྲིན་ཆགས་པ་ན།།
ལྷ་དང་སྲུང་མའི་ཚོགས་དེ་དག།
འདི་འདྲ་ཞིག་ཏུ་བཞུཌ་སམ་བསམས།།
གུ་རུ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གཉིས།།
འདི་ཤེད་ཅིག་ནས་མཇལ་འོངས་སྙམ།།
རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མའི་དར་གོས་དག།
ཁ་དོག་འདི་དང་ཨེ་འདྲ་བསམས།།
ང་དེ་རྗེས་ནོར་རྫིར་འགྲོ་བའི་དུས།།
རྒྱ་གར་བྱ་རྒོད་སྤུང་རི་དང་།།
དབུས་ཀྱི་ཉི་མ་ལྷ་ས་སོགས།།
རི་འདི་བརྒལ་ན་ཡོད་པར་གོ།
ཆུ་ཆེན་རྒྱ་མོ་རྔུལ་ཆུ་ཡང་།།
རི་འདིའི་རྒྱབ་ནས་བཞུར་བར་ཤེས།།
ང་དེ་རྗེས་དར་བ་བབ་པའི་ཚེ།།
རི་བོ་འདི་ཡི་རྒྱལ་ལོགས་ནས།།
ཨ་རིའི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་ཞིག།
འཇར་པན་ཡུལ་དུ་འཕངས་པ་གོ།
རི་བོ་འདི་ཡི་སྟེང་ཤེད་ནས།།
དེང་གི་འཇིག་རྟེན་འཕུར་གྲུ་དེ།།
ཟླ་བའི་སྟེང་དུ་བབས་པ་གོ།
རི་འདིའི་རྒྱབ་ཀྱི་རྒྱབ་ཅིག་ན།།
མགོ་སེར་འཇིག་རྟེན་ཡོད་པར་གོ།
མི་ནག་ཡུལ་ཁམས་ཡོད་པར་གོ།
སྲིད་པའི་ངོ་མཚར་ཇི་སྙེད་ཅིག།
རི་འདི་བརྒལ་ན་ཡོད་པར་རྟོགས།།

སེམས།

སེམས་ནི་སྟོན་ཀའི་ལོ་མ་ཞིག།
སེམས་ནི་དགུན་ཁའི་བུ་ཡུག་ཅིག།
སེམས་ནི་དཔྱིད་ཀའི་རླུང་བུ་ཞིག།
སེམས་ནི་དབྱར་གྱི་མེ་ཏོག་ཅིག།
སེམས་ནི་རྒྱ་མཚོའི་རྦ་རླབས་ཤིག།
སེམས་ནི་ནམ་མཁའི་སྤྲིན་པ་ཞིག།
སེམས་ནི་དགོང་ཀའི་མཚམས་སྤྲིན་ཞིག།
སེམས་ནི་གྱང་གི་ལྡེབས་བྲིས་ཤིག།
སེམས་ནི་ན་བུན་རབ་རིབ་ཅིག།
སེམས་ནི་རྒྱང་གི་སྨིག་སྒྱུ་ཞིག།
སེམས་ནི་དགུན་གྱི་ལྷགས་རླུང་ཞིག།
སེམས་ནི་འཇག་མའི་ཤུ་གླུ་ཞིག།
སེམས་ནི་བྱེ་ཐང་རྔ་མོང་ཞིག།
སེམས་ནི་བཤས་རའི་གཡག་གུ་ཞིག།
སེམས་ནི་སྤྲེའུའི་གར་སྟབས་ཤིག།
སེམས་ནི་བྱིས་པའི་རྩེ་ར་ཤིག།
སེམས་ནི་ས་ཐོག་གྲོག་མ་ཞིག།
སེམས་ནི་གཡོ་ཅན་ཝ་མོ་ཞིག།
སེམས་ནི་ཧམ་ཆེན་ཇག་པ་ཞིག།
སེམས་ནི་དཀར་པོ་གངས་རི་ཞིག།
སེམས་ནི་ནག་པོ་སོལ་བ་ཞིག།
སེམས་ནི་རྟག་པ་ཐེར་ཟུག་ཅིག།
སེམས་ནི་ཅང་མེད་སྟོང་པ་ཞིག།
སེམས་ནི་བསམ་བརྗོད་བྲལ་བ་ཞིག།
སེམས་ནི་ཀླད་པའི་འགུལ་སྐྱོད་ཅིག། (function)

ནུ་བོ་ཐ་ཆུང་།

ནུ་བོ་ཐ་ཆུང།
ཁྱོད་རང་ཐོག་མར་འཇིག་རྟེན་འདི་ན་འོངས་པའི་དུས་ཚོད་གསལ་པོ་མི་དྲན། ཨ་མས་གསུངས་ན་ཁྱོད་རང་རྒས་བུ་མགོ་འགྱ་རེད་ཟེར། (མགོ་ཆེ་བའི་དོན)
གང་ལྟར་ཨ་འཕེལ་ཁྱེད་གཉིས་སྤུན་མཆེད་གཞན་ལས་ལུས་སྟོབས་ཆེ་བས། བཙའ་སྐབས་ཨ་མ་ལ་དཀའ་ཚེགས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཕྲད་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་ཨ་འཕེལ་སྐྱེ་སྐབས་ཨ་ཕ་ཡང་མེད་ལ་ཨ་མ་བང་ཁྲག་བཞུར་ཚད་མང་དྲགས་རྐྱེན་ཏོག་ཙམ་མིན་ན་མེད་པ་ཆགས་གྲབས་ཡིན། དཀོན་ཅོག་མཁྱེན།

སྡུག་གྱོང་གྱིས།

པ་ཀི་སྠན་ཡུལ་ནས་མེར་བསྲེགས་པའི་བུ་མོ།
མི་རི་ཡ་་ས་ད་ཁ་ཊ་(Maria Sadaqat)

ཀྱེ་མ་ཀྱེ་ཧུད་འཇིག་རྟེན་འདི་ན། །
ཆོས་ལུགས་འདི་ཚོ་ཅི་ཞིག་ཡིན་ན། །
ཆོས་ལུགས་འདི་ཚོས་ཅི་ཞིག་སྒྲུབ་ཀི །
ཆོས་ལུཌ་བསྒྲུབས་ནས་ཅི་ཞིག་འགྲུབ་ཐལ། །

རླབས་ཆེན་ཁ་ཆེའི་ཆོས་དཔོན་ཞིག་གིས། །
རང་གི་བུ་ཆུང་དམར་མཆོད་ཕུལ་མྱོང་། །
མཐོང་རྒྱུ་མེད་པའི་དཀོན་ཅོག་དེ་ལ། །
རྒྱགས་རྒྱུ་ངོམ་རྒྱུ་གཏན་ནས་མེད་ཟིག །

དྷར་མ་པ་ལ།

ནང་པའི་དགེ་བསྙེན་ཨ་ན་གཱ་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་ (Sinhalese: අනගාරික ධර්මපාල; 17/09/1864 –29/4/1933) ནི་ཤྲཱི་ལངྐའི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ་གནང་མཁན་དང་། རྩོམ་པ་པོ། སིངྷ་ལའི་ནང་པའི་འཚེ་བ་མེད་པའི་རིང་ལུགས་དང་ནང་བསྟན་ལ་མཐུན་འགྱུར་གྱི་རྨང་འཛུགས་མཁན། དུས་རབས་འགའི་རིང་ལ་དོན་དངོས་སུ་མིང་གི་ལྷག་མ་ཙམ་དུ་གནས་པའི་རྒྱ་གར་ཡུལ་གྱི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོའི་བྱ་གཞག་གསར་གཏོད་གནང་མཁན། ཨེ་ཤི་ཡ་དང་། ནུབ་ཨ་རི། ཡོ་རོབ་གླིང་བཅས་གླིང་ཆེན་གསུམ་ལ་ནང་ཆོས་འཆད་ཁྲིད་གནང་མཁན་ཐོག་མ། དེ་བཞིན་ཁོང་དང་ཧེན་རས་སི་ཊལ་་ཨོ་ཁོཊ་ (Henry Steel Olcott) དང་ཧེ་ལེ་ན་་བྷུ་ལ་་ཝཊ་སི་ཀས་ (Helena Blavatsky) བཅས་ནི་ལྷ་ལམ་ཚོགས་པ་ (Theosophical Society) གསར་གཏོད་གནང་མཁན་ཡིན་པ་དང་། སེས་ལོན་ནི་སི་སྟེ་ཤྲཱི་ལངྐའི་ (Ceylonese) ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ་དང་ལེགས་བཅོས་གནང་མཁན་གཙོ་བོ་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ནང་བསྟན་བརྒྱུད་སྤེལ་གྱི་རྣམ་པ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཐོན་ཡོད། མཁས་དབང་ཨམ་བྷེཌ་ཀར་ལས་དུས་རབས་ཕྱེད་ཀྱི་སྔོན་ལ་ཁོང་གིས་ཏ་མིལ་དུ་ (Tamil Nadu) ནང་བསྟན་དར་བར་བགྱིས་པ་ཚུད་པའི་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཌ་ལིཊ་ (Dalits) ཡི་ལས་འགུལ་ལ་སྐུལ་སློང་ཤུགས་ཆེན་ཐེབས་ཡོད། སྐུ་ཚེའི་སྨད་ལ་ནང་པའི་བསྟན་ལ་རབ་ཏུ་བྱུང་ཞིང་མཚན་བཀུར་འོས་ཤྲཱི་དེ་ཝ་མིཏྟ་དྷརྨ་པ་ལ་ཞེས་གསོལ།

ས་བཅད།

1 སྐུ་ཚེའི་སྟོད།
2 སློབ་གཉེར།
3 ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ།
4 ཆོས་ལུགས་ཞབས་ཞུ།
5 དྷརྨ་པ་ལ་དང་། ཚན་རིག་དང་། བདེ་དོན་རྩོན་ལེན་གྱི་ནང་བསྟན། (Protestant Buddhism)
6 དཔྱད་རྩོམ་རིགས།
   A ནང་བསྟན་ལ་འཛམ་གླིང་གི་བུན་ལོན་ཟུག་པ། (1893)
   B རེ་བཟང་ཕུགས་བཅོལ་ནང་ཆོས་ཀྱི་དགེ་མཚན། (1915)
  C སྟོན་པའི་འཕྲིན། (1925)
  D ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་བའི་འཕེལ་རིམ། (1926)
7 སིངྷ་ལའི་ནང་པའི་མི་རིགས་ལ་མཐུན་སྦྱོར་གནང་སྦྱིན།
8 རྗེས་དྲན།
1. སྐུ་ཚེའི་སྟོད།

ཤྲཱི་མ་ཐ་ཨ་ན་གཱ་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་དགུང་
ལོ་29 (1893)ཐོག་གི་པར། 

ཁོང་ནི་སྤྱི་ལོ་1864 ཟླ་བ་ 9 པའི་ཚེས་ 17 ཉིན་རྒྱལ་ས་ཁོ་ལོན་བྷོའི་(Colombo) སེས་ལོན་ (Ceylon) ས་གནས་སུ་ཡབ་ཌོན་ཁར་རོ་ལེ་སི་་ཧེ་ཝ་ཝི་་ཐ་ར་ན་ (Don Carolis Hewavitharana) དང་ཡུམ་མལླི་ཀ་་དྷརྨ་་གུ་ཎ་་ཝརྡྷ་ན་ (ཨནྡི་རྀཥ་པེ་རེ་ར་་དྷརྨ་གུ་ཎ་་ཝརྡྷ་ནའི་བུ་མོ) གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་འཁྲུངས། སྐབས་དེར་ཁོང་གཉིས་སེས་ལོན་གྱི་ཚོང་བདག་ཕྱུག་ཤོས་གྲས་ཡིན། ཁོང་གི་མཚན་ལ་ཌོན་ ཌེ་ཝིཌ་ ཧེ་ཝ་ཝི་ ཐ་ར་ནེ་ (Don David Hewavitharane) ཞེས་གསོལ། ཁོང་ལ་སྤུན་ཆུང་བ་མཁས་དབང་ ཆར་ལེ་སི་ ཨལ་ཝི་སི་་ཧེ་ཝ་་ཝི་་ཐ་ར་ན་ (Dr. Charles Alwis Hewavitharana) དང་ཨེཌ་མུནྜ་ ཧེ་ཝ་ཝི་ ཏརྣེ་ (Edmund Hewavitarne) གཉིས་ཡོད།

2. ཁོང་གི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གཉེར།

སེས་ལོན་ནི་ཤྲཱི་ལངྐའི་དབྱིན་ཇིའི་གྲོང་སྡེ་ཞིག་(ད་ལྟ་ཤྲཱི་ལངྐའི་ཡིན་)ཡིན་པས་ཧེ་ཝ་་ཝི་ཏརྣེའི་[གོང་དུ་"ཏརྣེ་"སྤུན་ཆུང་བ་གཅིག་གི་མིང་དང་ཁོང་གི་མཚན་ལ་ཐ་ར་ནེ་ཡིན་ཚུལ་གོང་དུ་བཤད་འདུག་མོད་གཤམ་དུ་ཡང་ཁོང་ལ་ཏརྣེ་ཞེས་འཁོད་འདུག་པས་དཔྱད་གཞིར་འདུག]རྩ་བའི་ཤེས་ཡོན་ནི་དབྱིན་སྐད་དང་འབྲེལ་བ་ཡིན། ཁོང་ཡེ་ཤུའི་མཐོ་སློབ་ (Christian College) དང་། ཁོཊ་ཊེ་ (Kotte) བྷེན་ནེ་་ཌིཀ་ཊིའི་་མཐོ་སློབ་དང་།(St Benedict's College), ཁོ་ཏ་་ཧེ་ན། (Kotahena) ཐོ་མ་སིའི་མཐོ་སློབ། (S.Thomas' College) མུཊྺལ།( Mutwal) དེ་བཞིན་ཁོ་ལོམ་བྷོའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ (རྒྱལ་པོའི་མཐོ་སློབ) བཅས་སུ་ཞུགས་ཏེ་སློབ་གཉེར་གནང་ཡོད།

3. ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོ།

ཀལ་ཀུཏ་ཏ་རུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་
ལས་ཁུངས་ནང་བླངས་བའི་པར། དཀྱིལ་འདུག་
སྟེགས་ཐོག་བཞུགས་མཁན་དེ་ཁོང་ཡིན།

ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་་པ་ལ་་ནི་རྒྱ་གར་ཀལ་ཀུཊ་ཊར་(Calcutta)ཡོད་པའི་མ་ཧཱ་བོ་དྷིའམ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པའི་དབུས་སྤྱི་ཁྱབ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགན་འཛིན་ཡིན་ལ། སྐབས་དེ་ནི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོའི་གནང་དུས་ཡིན། སྤྱི་ལོ་1875 ལོར་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡུག་ཏུ་ཁོང་དང་། ལྕམ་སྐུ་་བྷུ་ལ་་ཝཊ་་སུ་ཀས་ (Madame Blavatsky) དང་། མདའ་དཔོན་ཨོལ་ཁོཊྚ་ (Colonel Olcott) བཅས་ཀྱིས་ (ལྷ་ལམ་ཚོགས་པ་ Theosophical Society) གསར་དུ་བཙུགས། ཕྱི་རྒྱལ་བ་དེ་གཉིས་ཀས་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་གནས་བབ་གང་ཡིན་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་སྟེ་སེམས་ཁུར་དང་དོ་སྣང་བྱུང་སྟབས། སྤྱི་ལོ་ 1880 ལོར་སེས་ལོན་དུ་འབྱོར་ནས་ཁོང་གཉིས་ནང་པ་བྱེད་རྒྱུར་ཁྱབ་སྒྲག་བྱས་ཤིང་སིངྷ་ལའི་དགེ་སློང་ (Sinhalese bhikkhu) ཚད་ལྡན་ཞིག་ལས་སྐྱབས་འགྲོ་དང་སྡོམ་པ་ཞུས། མདའ་དཔོན་ཨོལ་ཁོཊ་ཊས་སེམས་ཐག་གཙང་གཅོད་ཀྱིས་ནང་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཆེད་དུ་སླར་ཡང་ཤྲཱི་ལངྐར་ལོག་སྟེ་ནང་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་བཙུགས་ཡོད་པ་ལས་ཁག་གཅིག་ད་ལྟ་ཡང་གནས་ཡོད། སྐབས་དེའི་མཚམས་སུ་་ཧེ་ཝ་་ཝི་ཏརྣེས་་རང་གི་མིང་ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་ཞེས་བརྗེས་གནང་ཡོད་ལ་དྷརྨ་པ་ལ་ཞེས་པ་ནི་“ཆོས་སྐྱོང་ངམ་ཆོས་སྲུང་”དང་། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་ནི་“ཁྱིམ་སྤངས་པ་”ཞེས་པའི་དོན་ཡིན། སྤྱིར་དགེ་བསྙེན་ནི་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་དང་ཁྱིམ་པའི་བར་གནས་སུ་ཡོད་པའི་བསླབ་སྡོམ་ [སྤྱིར་ན་འདི་ཁྱིམ་པའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཀྱང་འདིར་ཁྱིམ་པ་ཞེས་པ་ནི་ནང་ཆོས་ཀྱི་བསླབ་སྡོམ་གཏན་ནས་མི་ལེན་མཁན་ཞི་ལ་གོ་དགོས་པ་འདྲ།] ཞིག་ཡིན། ཁོང་གིས་བསྙེན་གནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་ཀྱི་སྡོམ་པ་ཇི་སྲིད་འཚོའི་བར་བསྲུངས་བར་མཛད། [གོ་མའི་དགེ་བསྙེན་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་པ་འདྲ།] ཡན་ལག་བརྒྱད་ནི་སྲོག་གཅོད་པ་དང་། རྐུ་བ། འཁྲིག་སྤྱོད། རྫུན། མྱོས་འགྱུར་གྱི་བཏུང་བ་དང་རྫས། ཕྱི་དྲོའི་ཁ་ཟས། སྤྲོ་སྐྱིད་རྒྱན་སྤྲོས། མལ་ཆེ་མཐོ་བཅས་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་བསྙེན་གནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་ནི་སེས་ལོན་ཁྱིམ་པ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཉི་མ་ལྔ་རེ་ལེན་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་མི་ཚེ་གང་པོར་ལེན་པ་ནི་ཚད་མཐོ་བ་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན། དྷརྨ་པ་ལས་ཁྱིམ་སྤངས་པ་དེ་ཐོག་མ་ཡིན་ལ་ཚངས་པར་སྤྱད་ན་དུས་ཚོད་ཡོད་ཚད་ནང་ཆོས་ཐོག་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཕལ་ཆེར་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ནས་བཟུང་ཚངས་སྤྱོད་སྡོམ་པ་བླངས་ཏེ་སྐུ་ཚེ་གང་པོར་སྡོམ་པ་ཡང་དག་པར་བསྲུངས་བར་མཛད། ཁོང་གིས་རྒྱུན་དུ་ན་བཟའ་སེར་པོ་ཞིག་མནབ་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་དེ་སྲོལ་རྒྱུན་དགེ་སློང་གི་ན་བཟའ་མིན་ལ་དབུ་སྐྲ་ཡང་བཞར་བར་མི་མཛད། གང་ཡིན་ཟེར་ན་འཛམ་གླིང་གར་སར་འཕུར་སྐྱོད་བྱེད་པ་སོགས་ལས་ཀའི་དབང་གིས་ཉན་ཐོས་སྡེ་པའི་ (vinaya) འདུལ་ཁྲིམས་ལ་དོ་ཕོག་འབྱུང་བའི་སེམས་ཚོར་ཡོད། ཁོང་གི་བྱ་གཞག་དེ་དག་ནི་མཚན་མཐོང་གི་ཆེད་མི་ལ་དབང་འཛིན་སྙན་གྲགས་སོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་དེ་བས་མིན། དེས་ན་ཁོང་གི་མཛད་སྤྱོད་ནི་དེང་རབས་ནང་པའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། མདོར་ན་ཁོང་ནི་ཤྲཱི་ལངྐའི་ཡུལ་དུ་ཕེབས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཆོག

ཁོང་སྤྱི་ལོ་ 1885 ལོར་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་ལ་གནས་སྐོར་ལ་ཕེབས་ཤིང་དེར་ཡོང་རྒྱུའི་སེམས་འགུལ་ནི་ཨེ་ཤི་ཡིའི་འོད་སྣང་ (TheLight of Asia) རྩོམ་པ་པོ་སྐུ་ཞབས་་ཨེཌ་ཝིན་་ཨར་ནོལཌ་ (Sir Edwin Arnold) ལགས་ཀྱིས་ནང་པའི་གནས་རྣམས་ནང་པར་ཕྱིར་སློག་སྟེ་བདག་སྲུང་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་བསྐྱར་བཅོས་དགོས་པའི་ཞུ་གཏུགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པའི་དབང་གིས་བྱུང་བ་ཡིན། སྐུ་ཞབས་ཨེཌ་ཝིན་་ཨར་ནོལ་ཌ་མཆོག་ལ་ཝེ་ལི་་ག་མ་་ཤྲཱི་་སུ་མངྒ་ལ་ (Weligama Sri Sumangala) ཐེ་ར་མཆོག་ནས་ཐད་ཀར་བཀོད་བྱུས་གནང་གི་ཡོད།

སྤྱི་ལོ་ 1896 ལོར་སྐུ་ཞབས་ཕཱུལ་ཁེ་རུ་སུས་(Paul Carus) གདན་ཞུས་འབྱོར་བ་ལྟར་ཨ་རིར་སླར་ཡང་ཕེབས་པ་དང་། སྤྱི་ལོ་ 1902-04 བར་ཡང་བསྐྱར་ཕེགས་ཤིང་གང་དུ་ཕེབས་པའི་ཕྱོགས་སུ་སློབ་སྟོན་ཀྱང་རྒྱ་ཆེར་གནང་།

དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་སྐུ་ཞབས་ཨོལ་ཁོཊ་ཊ་དང་ལྷ་ལམ་ཚོགས་མི་རྣམས་དང་མཐའ་མཇུག་འབྲེལ་ཐག་བཅད། རྒྱུ་མཚན་ཨོལ་ཁོཊ་ཊའི་ལངས་ཕྱོགས་ནི་ཡོངས་ཁྱབ་ཆོས་ལུགས་སམ་གཅིག་གྱུར་བྱ་འདོད་པའི་དབང་གིས་ཏེ། ཡིག་ཆ་ཞིག་ཏུ། “ཁོང་གིས་ལྷ་ལམ་ཚོགས་པ་ཁས་ལེན་མི་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་ཡོངས་ཁྱབ་ཆོས་ལུགས་གཙོར་འཛིན་པའི་དབང་གིས་ཡིན། རིང་ཐང་ལྡན་པའི་ནང་ཆོས་དང་ནང་ཆོས་མིན་པ་ལྷན་དུ་བསྲེས་ཏེ་མཐར་ཐུག་གི་བདེན་པའི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་བྱུང་བ་དེ་ཁོང་ལ་མཚོན་ན་མཐོ་དྲགས་པ་འདྲ།” ཟེར་བཤད། དྷརྨ་པ་ལ་རང་གིས་ལྷ་ལམ་ཚོགས་པར་གསུངས་དོན་“ཁྱབ་འཇུག་གསོལ་མཆོད་ལ་ཆིག་སྒྲིལ་བྱས་པ་ཁོ་ན་རེད།” ཅེས་གསུངས་མྱོང་བ་དང་། ཡང་། “ཆོས་ལུགས་ཚང་མ་དོན་དུ་གཅིག་ཀྱང་ཆོས་བཤད་མཁན་ཁོ་ནས་མ་འགྲིག་པའི་བཟོ་ལྟ་སྟོན་གི་རེད། དོན་དངོས་ཆོས་བླ་ན་མེད་པ་གཅིག་པུ་དེ་ནང་པར་ཡོད།” ཅེས་གསུངས། མཐའ་དོན་སྤྱི་ལོ་1933 ཁོང་དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་བཞེས་ནས་ལོ་དེའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་པར་མྱ་ངན་འདས་ཤིང་སྐབས་དེར་དགུང་ལོ་68 ཡིན།

4. ཆོས་ལུགས་ཞབས་ཞུ།

ཤྲཱི་མ་ཐ་ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་
དགུང་ལོ་30 དཀྱིལ་ཙམ་གྱི་པར།

དྷརྨ་པ་ལ་ན་གཞོན་སྐབས་མདའ་དཔོན་ཨོལ་ཁོཊ་ཊའི་ལས་ཀར་ཞབས་ཞུ་དང་ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གི་སྐད་སྒྱུར་གྱི་བྱ་བ་བསྒྲུབས། ཡང་ཁོང་ལྕམ་བྷུ་ལ་་ཝཊ་་སུ་ཀས་ (Madame Blavatsky) དང་འབྲེལ་ལམ་གང་འཚམ་ཉེ་བར་གྱུར་ཅིང་མོས་ཁོང་ལ་པཱ་ལི (Pāli) སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུ་དང་མིའི་རིགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་ལ་བྱ་བཞག་སྒྲུབ་དགོས་ཅེས་བསླབ་བྱ་གནང་བ་ལྟར་ཁོང་གིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་བསྒྲུབས། སྐབས་དེར་ཁོང་གི་མཚན་ཡང་དྷརྨ་པ་ལ་སྟེ་ཆོས་སྐྱོང་ (Guardian of the Dharma) ཞེས་བསྒྱུར་བར་མཛད།

སྤྱི་ལོ་1891ལོར་ཨ་ན་་ག་རི་ཀ་་དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་དེང་སང་ཉམས་གསོ་གྲུབ་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ལྷ་ཁང་ (Mahabodhi Temple) ག་ལ་བ་གཽ་ཏམ་རྒྱལ་བུ་དོན་གྲུབ་མངོན་པར་སངས་རྒྱས་པའི་གནས་མཆོག་རྒྱ་གར་རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་གནས་སྐོར་ལ་ཕེབས། སྐབས་དེར་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་ལྷ་ཁང་ཧིན་དྷུ་བའི་བླ་མའི་ (Saivite priest) ཕྱག་ཏུ་བཟུང་ཞིང་སྟོན་པའི་སྣང་བརྙན་ཧིན་དྷུའི་འདྲ་གཟུགས་སུ་བསྒྱུར་བ། ནང་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་བཀག་པ་སོགས་ཧང་སང་བའི་གནས་སུ་གྱར་བའི་མྱོང་ཚོར་བྱུང་ཞིང་། དེའི་དབང་གིས་ཁོང་ལ་རྩོད་ལེན་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བའི་སེམས་ནུས་ཤིག་རང་ཤུགས་ཀྱིས་བྱུང་།

འཕྲིན་ཡིག་འདི་ 1902/06/23ཉིན་
དྷརྨ་པ་ལས་འཇར་པན་ཡུལ་ནས་ཧྥ་
རན་སིར་སྤྲིངས་བ་ཞིག་ཡིན།

ཤྲཱི་ལངྐའི་རྒྱལ་ས་ཁོ་ལོམ་བྷོ་ལ་ཡོད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པ་དེ་ཉིད་སྤྱི་ལོ་1891ལོར་བཙུགས་ཀྱང་མི་རིང་བའི་ལོ་རྗེས་མ་སྤྱི་ལོ་1892 ལོར་རྒྱ་གར་ཀལ་ཀུཊ་ཊ་ལ་སྤོས། རྩ་བའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་གཅིག་ནི་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ལྷ་ཁང་དང་། ནང་པའི་གནའ་བོའི་གནས་ཆེན་གཙོ་བོ་བཞི་ནང་པའི་འཛིན་སྐྱོང་གི་བདག་དབང་སླར་གསོ་ཡོང་བའི་ཆེད་ཡིན། ལས་དོན་སྒྲུབ་པར་དྷརྨ་པ་ལས་ནང་པའི་གནས་རྣམས་དུས་རབས་མང་པོ་རིང་བདག་བཟུང་བྱེད་མཁན་གྱི་བྲམ་ཟེའི་བླ་མ་རྣམས་ལ་ཁྲིམས་གཏུགས་ཀྱི་ལས་འགོ་བཙུགས། ཡུན་རིང་འབད་པ་བྱས་མཐར་རྒྱ་གར་རང་བཙན་ཐོབ་(1947) ནས་ལོ་བདུན་དང་དྷརྨ་པ་ལ་སྐུ་གཤེགས་(1933)ནས་ལོ་བཅུ་དྲུག་སོང་བའི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་གཞི་ནས་གྱོད་དོན་ལམ་ལྷོངས་བྱུང་། གནས་ཆེན་ཁག་གི་ཆ་ཤས་བདག་དབང་སླར་གསོ་བྱུང་བ་རྣམས་སྤྱི་ལོ་1949 ལོར་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པའི་བཀོད་བྱུས་འོག་ཏུ་བཞག་ཅིང་། རྡོར་གདན་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་དེ་ཉིད་ནང་པ་དང་ཧིནྡྷུའི་ཚོགས་མིའི་འབོར་འདྲ་མཉམ་ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་དགོས་པར་བཟོས།

རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ལ་དབུས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པ་བཙུགས་ཤིང་དེས་རྒྱ་གར་བའི་སེམས་ལ་ནང་ཆོས་ཀྱི་བསམ་བློ་མཐོར་འདེགས་འོང་བར་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཡོད། དེ་དག་ལས་མང་ཆེ་ཤོས་ཤེས་ཡོན་གྱིས་འགྱུར་ལྡོག་བཏང་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིགས་རུས་དམན་པའི་རིགས་ཀྱང་ཁ་ཤས་བྱུང་ཡོད།

ཡང་ཐད་ཀར་དྷརྨ་པ་ལའི་འབད་བརྩོན་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཐེངས་ཤིག་སྟོན་པ་མྱ་ངན་འདས་པའི་གནས་རྩྭ་མཆོག་དྲུང་ངམ་ཀུ་ཤི་ན་གར་དེ་ཉིད་ནང་པ་རྣམས་ཀྱི་དོ་སྣང་བྱ་ཡུལ་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད་པ་དང་དེ་ནི་དེ་སྔོན་དུས་རབས་མང་པོའི་རིང་བྱུང་བའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་པས་ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་(1890)ནང་རྒྱ་གར་དུ་ཁ་ཆེའི་ལམ་ལུགས་ཀྱིས་དབང་བསྒྱུར་འོག་ནང་ཆོས་ཉམས་རྒུད་བཏང་བ་ལ་འཐབ་རྩོད་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལས་ཐེ་ཚོམ་མེད་པར་ཁ་ཆེ་མཁྲེག་འཛིན་རིང་ལུགས་ཀྱི་འགག་སྒོ་ནས་ནང་ཆོས་མི་ཐར་བའི་ཚུལ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་གནང་ཡོད།

སྤྱི་ལོ་1893 ལོར་དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་ཨ་རིའི་ཆི་ཁ་གོ་ (Chicago) ལ་ཚུགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཛམ་གླིང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ (Parliament of Religions) ཚོགས་འདུའི་སྐབས་"ལྷོ་རྒྱུད་ནང་བསྟན་"སྐུ་ཚབ་ཀྱི་མཚན་ཐོག་ནས་གདན་ཞུས་གནང་། སྐབས་དེར་ཐེ་ར་ཝ་ད་ (Theravada) ལ་ལྷོ་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཞེས་འབོད་པའི་སྐབས་ཡིན། དེ་སྐབས་ཁོང་སེ་ཝམ་མི་་ཝི་ཝེཀ་་ཨ་ནན་ད་(Swami Vivekananda) དང་ངོ་མཇལ་བྱུང་ཞིང་བྱ་བ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་། དེ་ནི་སེ་ཝམ་མི་་ཝི་ཝེཀ་་ཨ་ནན་ད་ནི་གྲོས་ཚོགས་ནང་སྙན་གྲགས་དང་ཆེ་མཐོང་ཐོབ་པའི་སྒང་ཡིན་པས་རྒྱུད་ལམ་ཁག་ནས་ཀྱང་དོ་སྣང་གང་འཚམ་བྱུང་ཡོད། དྷརྨ་པ་ལ་དགུང་ལོ་སུམ་ཅུའི་ནང་ནས་བཟུང་འཛམ་གླིང་གི་མིག་རྒྱན་དུ་གྱུར་ཟིན་ཅིང་མུ་མཐུད་ནས་ཡུལ་ཕྱོགས་གར་སར་ཕེབས་ཏེ་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་གནང་བ་དང་། དེའི་རྗེས་མ་དགུང་ལོ་བཞི་བཅུའི་ནང་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་གང་སར་གཙུག་ལག་ཁང་ (viharas) བཞེངས་བའི་མཛད་པ་སོགས་བསྐྱངས་པ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས། སེས་ལོན་དུ་སྨན་ཁང་དང་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་གནང་བ་དང་རྒྱ་གར་དུ་ལྷ་ཁང་བཞེངས་རྒྱུ་སོགས་ལ་ཐུགས་བརྩོན་ཧ་ཅང་གནང་། དེ་དག་ལས་གང་དུ་སྟོན་པས་ཆོས་འཁོར་ཐོག་མར་བསྐོར་བའི་གནས་ [ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིའི་] ས་ར་ཎ་ཐའམ་དྲང་སྲོང་ལྷུང་བ་རི་དྭགས་ནགས་སུ་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་པ་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། སྐབས་ཤིག་ཁོང་ཧ་ཝི་ཡིའི་ (Hawaii) བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་གར་དུ་ཕྱིར་ཕེབས་སྐབས་རྒྱལ་པོ་ཀ་མེ་ཧ་མེ་ཧ་ (Kamehameha) ཡི་རྒྱལ་རྒྱུད་ལྕམ་མེར་རས་་ཨི་་ཧྥོ་སེ་ཊར་ (Mary E. Foster) དང་ཐུག་འཕྲད་བྱུང་ཞིང་བུད་མེད་དེ་སེམས་ཚོར་གྱི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དྷརྨ་པ་ལས་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དང་བསྟུན་ནས་སེམས་གསོ་ལེགས་པར་གནང་། དེའི་སྐུ་དྲིན་གསབ་ཆེད་མོས་གཏོང་ཕོད་ཆེན་པོས་ཧིན་སྒོར་ས་གཅིག་ལྷག་གིས་འབུལ་བ་ཕུལ། སྤྱི་ལོ་ 2010 ལོར་བརྩིས་ན་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་གཉིས་དང་འབུམ་བདུན་ལྷག་ཡོད། ཡིན་ནའང་རྒྱ་གར་ནང་དུ་ཨར་ལས་པར་ལས་གླ་དམའ་བས་སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་བ་བྱུང་ཡོད། སྤྱི་ལོ་1897 ཁོང་གིས་ལོར་སེས་ལོན་དུ་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་པར་ཕེབས་པའི་མི་རན་ཌ་ཌེ་་སཽ་ཛ་་ཁ་ན་ཝར་རོ་ (Miranda de Souza Canavarro) ལ་སངྒྷ་མིཏྟ་ཞེས་པའི་མཚན་བསྟོད་བྱས་ཤིང་ནང་ནང་པར་ཞུགས། དྷརྨ་པ་ལའི་ཉིན་ཐོ་འབོར་ཆེན་ཞིག་དཔེ་སྐྲུན་ཞུས་པ་དང་ཁོང་གིས་དྲན་ཐོ་ཁ་ཤས་ཀྱང་བྲིས་གནང་ཡོད། གོང་གསལ་འདི་དག་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་པ་སྐད་གྲགས་ཅན་སངྒྷ་རཀྵི་ཏ་ (Sangharakshita) རླུང་རྟ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ (Windhorse Publications) 1996 ནས་བཀའ་འཁྲོལ་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྲིགས།

5. དྷརྨ་པ་ལ་དང་། ཚན་རིག་དང་། བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པ།

དྷརྨ་པ་ལའི་ནང་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་པ་ལ་མཁས་དབང་ག་ན་ན་ཐ་་ཨོ་བེ་ཡེ་ཤེ་ཀེ་རེ་ཡིས་ (scholar Gananath Obeyeseker) {བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པ་} [ཡེ་ཤུ་གསར་མ་ལ་དཔེར་བྱས་ཏེ་བརྗོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་འདྲ།]ཞེས་བརྡ་ཆད་བཏགས་གནང་བ་དེ་ཡང་ཡང་སྤྱད་མྱོང་། འདིའི་བདེན་དོན་རྩོན་ལེན་གྱི་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། དང་པོ་ནང་ཆོས་སློབ་གཉེར་བྱས་ཏེ་རང་དབང་གི་དཔེ་མཚོན་རྩོད་ལེན་གྱི་རྣམ་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཡོད་པ་དང་། བསམ་མནོའི་རང་དབང་། ནང་དུ་ཉམས་མྱོང་བྱུང་བ་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་དོ་སྣང་བྱེད་བ་བཅས་པ་ཡིན་ལ། གཉིས་པ་ཡེ་ཤུ་བས་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་དང་། མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་བྱེད་པ། ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་གྱིས་ནང་ཆོས་ཉམས་རྒུད་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་བཅས་ལ་རང་འགུལ་གྱིས་ངོ་རྒོལ་བྱས་པས་ཡིན། "དམངས་ཕལ་པ་དང་འབྲེལ་བར་ལས་དོན་སྒྲུབ་པ་ལ་ཁུ་སིམ་པའི་སྤྱོད་ཚུལ་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཡིན།"སོགས་གསུངས།

ནང་ཆོས་པ་ལ་{བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པ}ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ན་དེང་སང་འོས་འཚམས་ཡིན་པ་སྟེ། སྤྱིར་ཁོང་གིས་ནང་ཆོས་གནང་ཕྱོགས་ཐད་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བསམ་བློའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཡོད་པ་དང་། ཨེ་ཤི་ཡེའི་ནང་པས་ཡེ་ཤུ་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་རིང་ལུགས་པར་ཁ་གཏད་གཅོག་པའི་ཐབས་ཡང་ཡང་གནང་བ་བཅས་ཡིན། དེང་གི་ནང་པས་ནང་ཆོས་སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་དོ་ནན་གནང་སྟེ་ཕྱོགས་གཞན་དག་ལ་དོ་ནན་གནང་རྒྱུ་ལྷོད་གཡེང་ཤོར་བ་དང་། ཡང་དེང་རབས་ཀྱི་ནང་པ་རིགས་ཁག་གཅིག་གིས་སྐྱ་བོ་དང་དགེ་འདུན་ལྡོག་ཕྱོགས་སུ་འཛིན་པ་སྟེ་དངོས་ཡོད་རྒྱུ་མཚན་གལ་ཆེར་འཛིན་པ་ལས་དངོས་པོའི་རང་བཞིན་ལས་འདས་པའི་ལྷ་སྒྲུང་ལ་ཡིད་རྟོན་མི་བྱེད། དེང་གི་ཚན་རིག་དང་མ་འགལ་བ། དངོས་པོའི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཡིད་རྟོན་བྱེད་པ། གསར་གཏོད། དཔྱོད་ཤེས། མང་གཙོ། ཕྱོགས་ཞེན་འགོག་སྡོམ། ཆོས་ལུགས་སུ་ཞུགས་ནས་ཉམས་ལེན་གནང་བ། དུས་ཆེན་སྲུང་བརྩི་ཞུ་བ་སོགས་ཡིན་འདུག

དྷརྨ་པ་ལ་ནི་དེང་དུས་ཨེ་ཤི་ཡའི་ནང་པའི་དཔེ་མཚོན་བླ་མ་མེད་པ་ཞིག་དང་ཕལ་ཆེར་ནང་ཆོས་གསར་པ་སྟེ་བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་པའི་དཔེ་མཚོན་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དམིགས་བསལ་དུ་ཁོང་གིས་ནང་ཆོས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུར་དོ་སྣང་གནང་བ་དང་ལྟ་གྲུབ་འཕེལ་རིམ་ཡང་དམིགས་བསལ་བ་ཡིན་པ་རེད།

6. དཔྱད་རྩོམ་རིགས།

དྲང་བདེན་ལམ་ལ་ཕྱིར་ཞུགས་ (Return to Righteousness) ཞེས་པའི་དྷརྨ་པ་ལའི་མཛད་རྗེས་ཕྱོགས་བསྡུས་ནང་། བཀའ་སློབ་ཕྱོགས་བསྡུས། རྩོམ་ཡིག་ཕྱོགས་བསྡུས། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལའི་འཕྲིན་ཡིག (ཨ་ནན་ད་་གུ་རུས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས། ས་གནས་ཁོ་ལོམ་བོ། པར་སྐྲུན་མཁན། ཤེས་ཡོན་དང་རིག་གཞུང་གི་བློན་ཆེན། དུས་ཚོད། 1966)

6.1. འཛམ་གླིང་གིས་ནང་པར་བུ་ལོན་ཟུག་པ། (1893)

ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་མཆོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་ལུགས་གྲོས་ཚོགས་ (Parliament of World Religions) ཐོག་ཕེབས་པ།

གཡོན་ནས་གཡས་ལ་བརྩིས་པའི་དང་པོ་ཝིརཅནྡ་གནྡྷི་
(Virchand Gandhi)དང་། ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ།
སུ་་ཝ་མི་ཝི་ཝེཀ་ཨ་ནན་ད་(Swami Vivekananda)
 བྷོ་ནེཊ་་མཱུ་རས་(G. Bonet Maury)

ཡིག་ཆ་འདི་སྤྱི་ལོ་ 1892 ལོའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་ཚེས་བརྒྱད་ལ་ཨ་རིའི་ཆི་ཁ་གྷོ་ (Chicago) ལ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་ལུགས་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་སར་སྒྲོག་སྦྱང་གནང་ཡོད་པ་རེད་ལ་སྐབས་དེ་ཚོགས་མིའི་འབོར་ཧ་ཅང་མང་། དྷརྨ་པ་ལ་ཁོང་ཉིད་སྐུ་ཚེའི་སྔ་སྟོད་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མི་རྣམས་ལ་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུའི་སེམས་འདུན་ཤུགས་ཆེར་ལྡན་བཞིན་པ་རེད། སྐབས་དེར་གཏན་བཤད་ནང་ཁོང་གིས་ཚན་རིགས་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཤེས་རིག ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ལུང་འདྲེན་གྱིས་གང་བར་བྱས་ཏེ་ཡིད་འགུལ་ཐེབ་པ་བཟོས་ཡོད་ལ། དེས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་གང་དག་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཡིན་པའི་བརྡ་ལན་ཞིག་སྤྲད་ཡོད། ལྷག་དོན་དུ་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་དེ་ནི་ཆོས་རྒྱལ་ཨ་ཤོ་ཀ་དང་སྟོན་པའི་འཁོར་ཁྱིམ་པ་བའི་འདུལ་ཁྲིམས་ལྟར་ཉམས་སུ་བླངས་བ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྗོད་ཡོད།

6.2 རེ་བཟང་ཕུགས་བཅོལ། (1915)

སྐབས་དེར་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ནང་ཆོས་ལ་དོན་དངོས་དང་མི་མཐུན་པའི་བཤད་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ལ། ཁྱད་པར་དུ་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་ཚོས་ནང་ཆོས་ནི་ཡིད་ཆད་རིང་ལུགས། ཆད་ལྟ་བ། སྒྱིད་ལུག་རིང་ལུགས་ཡིན་པ་སོགས་ལོག་འགྲེལ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་ཀྱིན་་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་གཙོ་བོར་དམིགས་ཏེ་དྷརྨ་པ་ལས་བརྒལ་ལན་གནང་ཡོད་ཅིང་ཆེད་རྩོམ་འདིར་དམིགས་གསལ་གྱི་ཁུངས་ལུང་རྒྱུ་མཚན་ཡང་བཀོད་གནང་ཡོད།

6.3 སྟོན་པའི་འཕྲིན། (1925)

དྷརྨ་པ་ལའི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་ཀྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་རྗེས་སྐབས། ཁོང་གིས་ཡེ་ཤུས་ཆོས་སྤེལ་རིང་ལུངས་ལ་འགོག་རྒོལ་བ་མཛད་པའི་གསུང་གི་ང་རོ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ལྷག་ཏུ་ལྡན་པ་ཡོད་པ་སྟེ། སྐབས་དེར་དབྱིན་ཇི་བས་སེས་ལོན་མི་སེར་སྤེལ་བའི་བྱ་འགུལ་དང་དེར་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་ཚོས་བྱ་སྤྱོད་སོགས་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་ཁོང་གིས་ཁོང་དུ་ཆུད་ཡོད་པས་རེད། འདི་ནི་བདེན་དོན་རྩོད་ལེན་གྱི་ནང་དཔེ་མཚོན་གསལ་པོ་ཞིག་ཡིན།

6.4 ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་བའི་འཕེལ་རིམ། 

(1926) དྷརྨ་པ་ལའི་སྐུ་ཚེའི་ནང་ཚན་རིག་སྨྲ་བ་ཆེན་པོ་ཌར་ཝིན་ (Darwin) ལྟ་གྲུབ་ཀྱིས་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབ་ཡོད་པས། ཁོང་གིས་ནང་ཆོས་འདི་ཉིད་དེང་དུས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཁོང་གི་མཛད་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཆགས་ཡོད།

7. སེངྷ་ལའི་ནང་པའི་མི་རིགས་ལ་སྨན་པའི་མཛད་ཕྲིན་བསྐྱངས་ཚུལ།

དྷརྨ་པ་ལ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་ནང་བསྟན་བསྐྱར་གསོའི་མཛད་རྗེས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ་སྟེ། སྐབས་དེའི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་ཁྱབ་སྤེལ་ (སློབ་གྲྭ ཁག་དང་ YMBA) དང་འགྲན་ཐུབ་པའི་ནང་པའི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་འཛུགས་སྐྲུན་གནང་ཡོད་ལ། དེ་རྗེས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་སྐབས་སུའང་མཛད་ཕྲིན་བསྐྱངས་ཡོད། ཌེ་ཝོཊ་ཊས་ [De Votta ཞེས་པ་སུ་ཡིན་མ་ཤེས་] དོན་ལ་གནས་པའི་རྩ་བའི་དོན་ཚན་བཞི་ཞེས་ཆེད་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། “དང་པོ། ནང་ཆོས་དང་སེངྷ་ལའི་རིག་གཞུང་ལ་བསྟོད་པ། གཉིས་པ། དབྱིན་ཇིའི་སྲིད་དབང་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད། གསུམ་པ། ཤྲཱི་ལངྐའི་ནང་པ་རྩ་སྟོང་འགྲོ་ཉེན་ལ་དོ་སྣང་། ལྔ་པ། སེངྷ་ལའི་ནང་པའི་རིག་གནས་གསོན་ཤུགས་རྒྱས་པའི་རེ་བ་”བཅས་ཡིན། ཁོང་གིས་དོན་ཚན་དང་པོ་གསུམ་དཔེ་རིས་ཀྱི་ལམ་ནས་མི་དམངས་ལ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱང་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། "དྭངས་གཙང་གི་མཛེས་པའི་མཚོ་གླིང་འདི་ནི་ཀླ་ཀློས་གཏོར་བརླགས་མ་བྱས་པའི་སྔོན་དུ་ཨཱརྱན་ [འཕགས་པ་] སེངྷ་ལའི་མི་རིགས་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་ཞིང་ཁམས་ཤིག་ཡིན། བྱ་སྤྱོད་འདི་དག་ཆོས་དང་མི་མཐུན་པ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཤེས་ཀྱིན་མེད་་ [ཚེག་ཐུང་གསུམ་འཐེན་པ་ནི་འདི་ནས་འདིའི་བར་བསྡུས་ཟེར་བའི་རྟགས་ཡིན] ཡེ་ཤུ་དང་ལྷ་མང་བསྟེན་རིང་ལུགས་ (ཧིནྡྷུ་རིང་ལུགས་) པས་ཕྱུགས་ཟོག་གསོད་པ་དང་། རྐུ་བ། གཞང་འཚོང་བ། ཁྲིམས་ལུགས་ལ་མི་བརྩི་བ། རྫུན་བཤད་པ། ཆང་གིས་བཟི་བ་ [་་་] གནའ་རབས་དང་། ལོ་རྒྱུས། སྤྱི་ཚོགས་གསར་པའི་མི། ལྷ་གསོལ་འདྲེ་གསོལ་གྱི་ཀླ་ཀློའི་ལོག་ཆོས་རྣམས་དབྱིན་གཞུང་གིས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ད་ལྟ་དེ་དག་རིམ་བཞིན་འགོག་བཞིན་པ་ཡིན་སོགས་གསུངས།

སྐབས་ཤིག་ཁོང་གིས་རྒྱ་གར་ཏ་མིལ་ཝ་དྱ་ [vadai: གྲོ་གོར་སྣུམ་བསྲེགས་ཤིག] འཚོང་མཁན་དཀྱུས་མ་ཞིག་ལ་སེམས་ཤུགས་འཕེལ་ཆེད་བསྟོད་བསྔགས་དང་། སེངྷ་ལའི་མི་མང་གི་ལེ་ལོ་སྒྱིད་ལུག་འགོག་པ་དང་། མི་མང་ཡར་སྐུལ་གཏོང་ཕྱིར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་ཡོད། ཕྱོགས་གཞན་ནས་ཕྱུགས་ཟོག་བསད་དེ་བ་གླང་གི་ཤ་ཟ་བར་ངོ་རྒོལ་ཤུགས་ཆེན་གནང་ཡོད། མདོ་དོན་ཁོང་གིས་དབྱིན་ཇིའི་དབང་ཆ་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་ལ་དམིགས་པ་མིན་པར་དེ་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ། གོང་གསལ་བཞིན་སེངྷ་ལའི་རྒྱལ་ཁམས་འདི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ནང་པ་རང་སྐྱོང་རང་བདག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱི་རེད།

ཡང་སྤྱི་ལོ་ 1915 ནང་ཧ་ཅང་བཟོད་ཐབས་མེད་པའི་སེས་ལོན་ཁ་ཆེ་བ་ཁ་ཤས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཁ་གཏད་བཀྱག་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། སྐབས་དེར་ཁ་ཆེ་སིལ་ཚོང་བ་དག་གིས་འགྲན་ཟླ་སེངྷ་ལ་དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་བའི་བྱ་བ་ལམ་དུ་སོང་ཡོད། སྤྱི་ལོ་ 1912 ལོར་དྷརྨ་པ་ལས། “མུ་ཧམ་མེ་དམ་སྟེ་ཡུལ་གྱར་བའི་མི་མང་ [་་་] ཡ་ང་མེད་པའི་བུན་བདག་གི་གཡོ་ཐབས་འཇུའུ་བའི་ཤེས་རིག་ལྟར་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དུ་སོང་། ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་སེངྷ་ལའི་མི་བུ་དག་གིས་ཡུལ་གྱར་བས་འདོད་ལྟར་འཛུལ་བྱེད་པ་ལས་སྲུང་སྐྱོབས་བྱེད་པར་ཕ་མྱེས་ཀྱི་ལོ་ངོ་ 2358 རིང་གི་ཟུང་ཁྲག་གི་བཞུར་རྒྱུན་འགྲོ་གྲོན་བཏང་ཡོད། [་་་] མིག་སྔའི་ཡུལ་གྱར་དབྱིན་ཇི་བ་དང་། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གྱར་བ་མུ་ཧམ་མེ་དམ་སེས་ལོན་ལ་ཡོང་ནས་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་ཉམས་མྱོང་མེད་ཀྱང་ཡུལ་མི་ཚོར་སྣང་ཆུང་གཏོང་། [་་་] མཇུག་འབྲས་སུ་ཁོང་ཚོར་ཁེ་བཟང་ཐོབ་ཅིང་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་སེས་ལོན་པ་གྱང་ལ་བརྡབས།” ཅེས་བྲིས་ཡོད། མདོར་ན་དྷརྨ་པ་ལ་དང་ཁོང་གི་ཚོགས་པས་མི་མང་ལ་བློ་སྤོབས་སྤེལ་བ་དང་གལ་ཆེ་བའི་མི་རིགས་ཀྱི་རྩ་དོན་ཞེས་པ་དེར་ལེགས་སྐྱེལ་ཤུགས་ཆེན་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད།

སྐབས་རེར་དྷརྨ་པ་ལས་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་བྱས་མྱོང་བ་དངོས་འབྲེལ་ཡིན་པ་སྟེ། འདིར་མཚོན་བྱེད་ཙམ་དུ་དཔེ་གཉིས་ཙམ་བཀོད་ན། ཁོང་གིས་“ཕྱེད་ཀླ་ཀློ་དང་ཕྱེད་དུད་འགྲོའི་ཨ་ཧྥི་རི་ཁ་བ” ཞེས་དང་། “དེ་ཚོ་ཚང་མས་ (ཡེ་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་) བཤད་ཐུབ་པ་ནི་ཁ་ནཱན་དང་གྷ་ལི་ལཻའི་གནའ་སྒྲུང་སྟེ། དོན་དངོས་ཨ་རབ་བྷིའི་བཤད་རྒྱུན་ལས་བྱུང་བ་རེད།” ཅེས་བཤད་མྱོང་ཡོད་འདུག སྤྱིར་དྷརྨ་པ་ལས་སེངྷ་ལའི་མི་རིགས་ནི་ཨརྱན་ (Āryan) ཏེ་འཕགས་པའི་རིགས་རྒྱུད་གཙང་མ་ཡིན་པར་ཡིན་ཆེས་གནང་ཞིང་། ཁོང་གིས་སེངྷ་ལའི་བུད་མེད་རྣམས་ཡུལ་གྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་དང་རིགས་རྒྱུད་མ་འདྲེ་བར་ (Mischling) ངེས་པར་དུ་འཛེམ་ཟོན་དགོས་སྐོར་ནན་བརྗོད་གནང་ཡོད་འདུག

8. རྗེས་དྲན། (Legacy) 

[ས་བཅད་འདི་དབྱིན་ཡིག་ལྟར་ན་འདས་པོའི་ཁ་ཆེམས་ནང་གསལ་བའི་ནོར་སྐལ་གྱི་ཐོབ་བྱ་ལ་གོ་བར་འདུག་ཀྱང་དོན་གྱི་བབ་ལ་བལྟས་ན་མཛད་རྗེས་དྲན་གསོ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག་པས་གནས་སྐབས་རིང་རྗེས་དྲན་ཟེར་བཞག] སྤྱི་ལོ་ 2014 ལོར་རྒྱ་གར་དང་ཤྲཱི་ལངྐས་དྷརྨ་པ་ལ་གཤེགས་ནས་ལོ་གྲངས་ 150 ལོན་པའི་མྱ་ངན་རྗེས་མཚོན་དོན་དུ་གཞུང་གི་སྦྲག་ཐམ་ལ་གཤེགས་ཚེས་བཀོད་དེ་འགྲེལ་སྤེལ་གནང་ཡོད། ཆེ་བཀུར་མཚོན་པའི་ཆེད་ཁོ་ལོམ་བྷོའི་ (Colombo) སྲང་ལམ་ཞིག་ལ་“ཨ་ན་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལ་་མ་ཝ་ཐ”སྟེ། ཨ་ནག་ག་རི་ཀ་དྷརྨ་པ་ལའི་སྲང་ལམ་(Angarika Dharmapala Street) ཞེས་བཏགས་ཡོད།

ཕྲན་ནས་རྣམ་ཐར་འདི་ཝི་ཀི་རིག་མཛོད་ནང་ལྟར་བསྒྱུར་ཡོད། དགོངས་འཆར་ཡོད་ན་གསུངས།

གྲོགས་པོ།

ལོ་ཤས་སྔོན་ངས་གྲོགས་པོར་བརྩི་བའི་མི་ཞིག་གི་ཟེར་ན། “ཁྱེད་ཀྱི་སྔོན་མའི་གྲོགས་པོ་ལ་དེང་སང་ཁྱེད་རང་མཁོ་དགོས་མེད་པས་ནམ་ཡང་འབྲེལ་འདྲིས་མ་བྱས་ན་བཟང་” ཟེར་བཤད་བྱུང་ལ་ངས་ཀྱང་བདེན་པ་ལྟ་བུར་སྣང་སྟེ། ལོ་གསུམ་རིང་ཁ་པར་མ་བཏང་ལ་སྐད་ཆ་ཡང་མ་དྲིས། 

རྟ་མཆོག་དང་། མཛངས་མ། མཆོད་རྟེན།

སྤྲིན་ནག་ནི་སྲིད་པའི་ཁ་རླངས་པ། །

བྱ་ཚོགས་རྣམས་མཁའ་ཡི་འཕུར་གྲུ། །

རྟ་མཆོག་དག་ས་ཡི་གླག་རྒོད། །

ལྗོངས་བཀོད་འདི་ཡིད་ཀྱི་ཞིང་ཁམས། །

འདི་ནི་ལྷ་ཡི་མེ་ཏོག་གམ། ། 

ཡང་ན་མཁའ་ཡི་འཇའ་ཞིག ། 

གཞན་དུ་དབྱངས་ཅན་རོལ་མོའམ། ། 

ཡང་ན་དྲི་ཟའི་གླིང་བུ་ཞིག །

ཕྱག་སྐོར་བ་རྣམས་ཁྱིམ་དུ་ལོག །

བྱེའུའི་ཚོགས་དག་མལ་དུ་སོང་། །

མཚམས་སྤྲིན་ཁ་དོག་རིམ་བཞིན་ཡལ། །

མཆོད་རྟེན་ངེད་གཉིས་ཤུལ་དུ་ལུས། །

མིང་གི་རྒྱབ་རྟེན།

འདིར་ངས་བཤད་འདོད་པ་ནི། ཡུལ་གཞན་གྱི་ས་གནས་དང་། ཐོན་དངོས། གང་ཟག་སོགས་ཀྱི་མིང་བོད་ཡིག་རྐྱང་པའི་ཐོག་འབྲི་བ་ཙམ་མིན་པར་ཐ་སྙད་དེའི་ཁུངས་ངོ་མའི་སྐད་ཡིག་གང་ཡིན་པ་དེའི་ཡིག་གཟུགས་དངོས་སུ་མཆན་དུ་འགོད་དགོས།❶ སྐད་ཆ་འདི་ཁ་ཤས་ཞིག་གི་བློ་ལ་མི་འཐད་པ་འབྱུང་སྲིད་ཀྱང་གལ་ཏེ་རྒྱབ་རྟེན་མེད་པར་བོད་ཡིག་རྐྱང་པས་བྲིས་ན། རྗེས་སོར་ཀློག་པ་པོས་ངོས་བཟུང་བར་དཀའ་ངལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཕྲད་ངེས་ལ་ཐ་ན་གཏན་ནས་མི་རྙེད་པའང་འགྱུར་སྲིད། ཁྱད་པར་དེང་དུས་དྲྭ་བའི་ལམ་ནས་འཚོལ་དགོས་ན་དེ་བས་ཀྱང་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བར་བཤད་ཅི་དགོས།

དེས་ན་ང་ཚོས་མཁྱེན་དགོས་པ་ནི་སྐད་རིགས་གཞན་གྱི་ཐ་སྙད་དེ་དོན་བསྒྱུར་བྱས་ནའང་རེད། ལྷ་རབ་བྱུང་ན་ཐ་སྙད་དེ་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་རྗེས་ཟུར་དེར་“ཤད་གུག་” (bracket)  ནང་ངམ། ཡང་ན་“རྐང་མཆན་” (footnote) སོགས་སུ་ཕུགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གང་ཡིན་པ་དེའི་བརྡ་དག་མ་ནོར་བར་འབྲི་དགོས་པ་སྟེ། དཔེར་ན་སྒྱུ་རྩལ་བ་གྲགས་ཅན་“མིག་ཁཱལ་ཇེག་སོན་”ལགས་ཀྱི་མཚན་འབྲི་དགོས་ན་རྒྱ་ནག་གིས་ཅི་ཟེར་དང་། གཞན་དག་གིས་གང་ཟེར་མི་ལྟ་བར་གཙོ་བོ་ཨིན་སྐད་དུ་ཅི་ཟེར་ལ་ཉན་དགོས་པས་“མིག་ཁཱལ་ཇེག་སོན་” (Michael Jackson) ཟེར་འབྲི་དགོས་པ་ལས་རྒྱ་སྐད་❷ལྟར་“རྨེ་ཁི་་ཇེ་ཁི་ཤི་”ལྟ་བུར་བྲིས་ན་དོན་དངོས་ལས་རྒྱང་རིང་དུ་སོང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཐ་སྙད་དེའི་ཁུངས་རྒྱ་ནག་ཡིན་ན་རྒྱ་སྐད་ལྟར་འབྲི་དགོས་པ་སྨོས་མེད་རེད། མདོ་དོན་བརྡ་ཆད་དེ་འབྱུང་སའི་སྐད་ཡིག་ཁུངས་མའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་མཆན་དུ་འདེབས་རྒྱུ་བརྗེད་མི་རུང་། གལ་ཏེ་འབྲི་བར་དཀའ་ངལ་ཡོད་ན་ཨིན་ཇིའི་ (English) ཚིག་མཛོད་ཚད་ལྡན་དུ་ཐ་སྙད་དེ་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད་ན་དེས་ཆོག་པར་སེམས་ཏེ། གོ་ལ་ཟླུམ་པོ་འདིའི་སྒང་དུ་སྐད་ཡིག་གཞི་རྐང་བརླིང་ཞིང་འཚོལ་རྙེད་སླ་ཤོས་དེ་ཨིན་ཇི་ཡིན་པས་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་ཡོང་བར་ངེས།

དེ་མིན་གོང་ཞུས་ལྟར་བོད་ཡིག་ཁོ་ནས་བྲིས་ན་འབྲི་བ་པོ་ཕལ་མོ་ཆེས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཀློག་གདངས་ལྟར་འབྲི་ཞིང་བོད་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཀློག་གདངས་ནི་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་གཅིག་གྱུར་འོང་ཐབས་མེད། གལ་ཏེ་གཅིག་གྱུར་བྱུང་བའི་དབང་དུ་བཏང་རུང་གོ་དེ་ཙམ་མི་འཕེར་ཏེ་ཐ་སྙད་དེའི་ཁུངས་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་ཡོད་པས་སྒྲ་སྒྱུར་ཙམ་པོ་བ་དེས་མ་ངོ་བུ་ངོ་འཕྲོད་པར་དཀའ་ལ། གལ་ཏེ་དུས་རབས་ཁ་ཤས་སོང་ན་ནི་དེ་ལས་ཀྱང་ཁག་ཏུ་འགྲོ་བར་གདོན་མི་ཟ་བ་ཉིད་དོ། །

མ་གཞི་སྐད་ཆ་འདི་དེང་སང་གསར་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན་ཏེ་སྔར་གྱི་ཡིག་རྙིང་«སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་»❸  ལས། “ཡུལ་དང་སེམས་ཅན་དང་། མེ་ཏོག་དང་། རྩི་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་མིང་བསྒྱུར་ན་ཡིད་གོལ་ཞིང་ཚིག་མི་བདེ་བ་དང་། འོལ་སྤྱིར་བསྒྱུར་དུ་རུང་ཡང་དོན་དུ་དེ་ལྟར་ཡིན་ནམ་མ་ཡིན་གཏོལ་མེད་པ་རྣམས་ལ། མགོ་ལ་ཡུལ་ཞེའམ། མེ་ཏོག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་གང་ལ་བྱ་བའི་མིང་གཅིག་བླ་ཐབས་སུ་སྣོལ་ལ་རྒྱ་གར་སྐད་སོ་ན་ཞོག་ཅིག” ཅེས་ཐ་སྙད་དེའི་རིགས་སྐད་སོ་ན་འཇོག་དགོས་པ་དང་། མ་བཞག་པར་དོན་སྒྱུར་བྱས་ན་དོན་གོལ་ཞིང་ངོས་མི་ཟིན་པར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་ཡོད། མང་པོ་བཤད་མི་དགོས་ཏེ་རྒྱུ་མཚན་དེའི་དབང་གིས་བོད་པའི་བཀའ་བསྟན་གྱི་མཚན་ཕལ་མོ་ཆེ་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་བྱས་ཏེ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ།

འོན་ཀྱང་སྔར་དུས་སུའང་ལག་ལེན་ཚུལ་བཞིན་མ་འཁྱོལ་པ་གང་འཚམ་བྱུང་ཡོད་པ་སྟེ་གསུང་རབ་ཁྲོད་དུ་ཝཻ་ཤཱ་ལཱི་(वैशाली/vaiśālī) དང་། ཀུ་ཤཱི་ན་གཱར་ (कुशीनगर/kushinaga) རཱ་ཇ་གཱིར་ (राजगीर/rājgīr) སོགས་རང་སོར་མ་བཞག་པར་ཡངས་པ་ཅན་དང་། རྩ་མཆོག་གྲོང་། རྒྱལ་པོའི་ཁབ་སོགས་སུ་བསྒྱུར་ཡོད། དེ་དག་སྟགས་ལེགས་ཏེ་ད་ལྟ་ངོས་བཟུང་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་འདུག་པ་ནི་མིང་དེ་ཚོའི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་བཤད་པའི་ཆོས་གཞུང་དུ་མ་ཡོད་པ་དང་། དགེ་བསྙེན་དྷར་མ་པ་ལཱས་ (dharma palā) ནང་པའི་གནས་ཆེན་ཁག་ངོས་འཛིན་གསལ་པོར་གནང་ཟིན་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ཏེ་བྱུང་བ་ཀུན་ལ་གསལ། དེ་མིན་འགའ་ཞིག་ནི་དེང་སྐབས་གཏན་ནས་ངོས་མི་ཟིན་པར་གྱུར་ཡོད།

དེང་སྐབས་དྲྭ་བ་ག་གེ་མོ་ཞིག་ཏུ་«བོད་ཀྱི་ལོང་ཡིག་གསར་གཏོད་མཁན་བུ་མོ་ས་པུ་རུས་ཡ»ཞེས་འགོ་བརྗོད་བཀོད་དེ་རྩོམ་གཞུང་དུ་“སཱ་པུ་རུས་ཡ”ཞེས་བྲིས་འདུག གལ་ཏེ་རྩོམ་ཐུང་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་གི་ནང་འབྲི་བ་པོ་གཅིག་གིས་བརྡ་དག་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྲིས་འདུག་པས་གང་ཟག་ཐ་དད་པས་བྲིས་ན་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བཤད་ཅི་དགོས། གལ་ཏེ་བུ་མོ་དེའི་ལོ་རྒྱུས་དྲྭ་ལམ་ནས་འཚོལ་ཞིབ་དགོས་ན་མིང་འདིས་གོ་ཧ་ལམ་མི་ཆོད། གལ་ཏེ་ཡིད་མི་ཆེས་ན་ལྟ་ཚོད་གྱིས་དང་ཤེས།

ཡང་བདེན་མིན་ཇི་ལྟར་དྲྭ་རྩོམ་གཞན་ཞིག་ཏུ་སུ་པན་ (Spain) ཡུལ་དུ་རྐང་འཁོར་རྒྱུག་འགྲན་སྐབས་“ཨེ་སི་ཐུ་ཝན་”ཐ་མའི་རྒྱལ་ཐིག་མཚམས་སུ་སླེབས་ལ་ཉེ་སྐབས་སྟབས་མ་ལེགས་པར་རྐང་འཁོར་གྱི་འཁོར་ལོ་བརྡོལ། ཁོས་རྐང་འཁོར་ཕྲག་ཏུ་ཁུར་ནས་མུ་མཐུད་དེ་རྒྱུག་བཞིན་པར་འགྲན་ཡ་“ན་ཝ་ལོ་”ཁོའི་རྗེས་ཟིན་ཡང་སྔོན་དུ་མ་རྒྱུག་པར་ཁོའི་རྗེས་ནས་དལ་མོར་འོངས་བས། ཨང་དང་པོའི་གཟེངས་རྟགས་“ཨེ་སི་ཐུ་ཝན་”ལ་ཐོབ་དུས་ཁོང་གིས་“ན་ཝ་ལོ་”ཕུལ། “ན་ཝ་ལོ་”ཡིས་གཟེངས་རྟགས་དེ་མ་བླངས་པར་“ཨེ་སི་ཐུ་ཝན་”ལ་ཕྱིར་ཕུལ་ཏེ་“འཁོར་ལོ་ཐེད་པའི་རྒྱུག་ཡ་ལས་རྒྱལ་ཁ་བླངས་ན་འོས་འཚམས་མ་རེད་ཅེས་བཤད་པར་གྲགས།” རྩོམ་འདིའི་ནང་གི་མི་སྣ་གཉིས་པོའི་མིང་བོད་ཡིག་རྐྱང་པའི་ཐོག་བྲིས་ཙང་གནས་ཚུལ་འདི་བདེན་མིན་བརྟག་ཕྱིར་དྲྭ་ཐོག་ནས་ཇི་ལྟར་བཙལ་ཀྱང་རག་མ་སོང་།

གལ་ཏེ་གནས་ཚུལ་འདི་བདེན་པའི་དབང་དུ་བཏང་ན་ཁོང་གཉིས་པོས་རྩེ་འགྲན་བྱེད་སྟངས་དང་། ང་ཚོའི་“ཇོ་རུ་”དང་། “གདོང་བཙན་སྣང་ངུ་ཨ་དཔལ་”གཉིས་ཀྱིས་རྩེ་འགྲན་བྱེད་ཚུལ་ལས་དཔགས་ཏེ། བོད་པ་དང་མི་རིགས་གཞན་དག་བར་གྱི་འགྲན་རྩོད་བྱེད་ཕྱོགས་དང་དེའི་སྐོར་ལ་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཇི་ལྟར་ཡིན་མིན་དཔོག་ཐུབ་པར་བསམ། རྐང་འཁོར་རྩེ་འགྲན་པ་འདི་གཉིས་ལས་དང་པོའི་སེམས་སུ་“ངའི་རྐང་འཁོར་གྱིས་མ་འཕེར་བས་རྟགས་མ་ནི་རྒྱབ་ནས་ཡོང་མཁན་ཁོང་ལ་འབུལ་བར་འོས་”བསམ་ཏེ་སྤྲད་པ་དང་། གཞན་པ་དེས་“གལ་ཏེ་ཁོའི་འཁོར་ལོ་བརྡོལ་མེད་ན་ངས་ཁོའི་རྗེས་མི་ཟིན་པས་རྟགས་མ་ཁོ་རང་རང་ལ་དབང་”བར་སེམས་ཏེ་ཕྱིར་ཕུལ་བ་རེད།

ཇོ་རུ་དང་གདོང་བཙན་གཉིས་ལས། ཇོ་རུས་རྩེ་འགྲན་ལ་དོ་སྣང་མེད་པར་རྒུ་རུ་དང་ཁྲོ་ཐུང་སོགས་དང་ལབ་རྡོལ་སྨྲ་བཞིན་དུས་ཚོད་ཤོར། ཐ་མའི་རྒྱལ་ཁ་གདོང་བཙན་ལ་ཐོབ་ངེས་དུས་ཇོ་རུས་གཡོ་སྒྱུ་ཁྲམ་གསུམ་བྱས་ཏེ་གདོང་བཙན་གྱི་རྟ་བསྒྱེལ་ནས་རང་ཉིད་ཁྲི་ཐོག་ཏུ་བུད། ད་རུང་ངོ་ཚ་མེད་པར་མི་མང་ལ་“འགག་མེད་ཁྲོམ་ཆེན་ཟིལ་གནོན་”ཡིན་ན་གཅིག་ཟེར་བའི་གླུ་ཞིག་བླངས་རབས་འདུག ཇོ་རུས་རྟ་རྒྱུག་རྒྱལ་ཁ་བླངས་ཚུལ་དེ་ཁྲིམས་མཐུན་མིན་པ་གྲོགས་པོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་གླེང་མྱོང་།

་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་

❶ མཆན་བུ་གཞུང་དུ་གུག་རྟགས་( )ནང་བཀོད་ཆོག་ལ། གཤམ་དུ་རྐང་མཆན་(footnote)དང་མཇུག་མཆན་(endnote)དུ་བཀོད་ཀྱང་འཐུས།

❷ ཕྲན་རྒྱ་སྐད་ལ་རྒྱུས་མངའ་མེད་པས་དྲྭ་བའི་སྐད་སྒྱུར་ལ་ཉན་ནས་བསྒྱུར།

❸ A = པེ་ཀིན་(Peking)བསྟན་འགྱུར། ཨང-5833 ངོ་མཚར་བསྟན་བཅོས་པོད་ [ངོ] ཤོག་ལྷེ་ 1-38a3; སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་[ཅོ]ཨང་4347 སྣ་ཚོགས་པོད་[ཅོ] ཤོག་ལྷེ-131b1-160a7.

བག་ཆགས།

----------------------རིག་འཛིན་ཁྱུངཿ

རི་ལམ་རབ་རིབ་འཐེན་པའི་སྤང་ལྗོངས་ཤིག་ནས།།
རྒོད་མ་སྨུ་གུ་མ་དེར་ཐུར་སྐྱ་ཕབ་ཏེ།།
དུད་ཚང་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ལ་གནས་ཚང་གཡར་དུས།།
ང་ཡི་གཏམ་རྒྱུད་ཐོག་མ་འདི་ནས་བརྩམས་ཡིན།།

འཛུམ་ཆུང་ངོ་ཚར་སྨིན་པའི་བུ་མོ་ཞིག་གིས།།
ཕར་ཁའི་ཐབ་ཀྱི་རྒྱབ་ན་གབ་ཀྱིན་མངོན་བཞིན།།
སྐྲ་ལོ་སིལ་མ་ཤམ་པའི་གསང་དང་གསེང་ནས།།
མིག་ཟུང་འཁྱུག་གིན་འབྲོས་ཀྱིན་རྩེ་བ་མཐོང་སོང་།།

མདུན་གྱི་ཤ་མར་རྩམ་པའི་རོ་དང་བྲོ་བ།།
མེ་ཐབ་དྲོད་མོའི་རྒྱབ་ལ་ཐིམ་ནས་ཞུ་སོང་།།
ཟུར་གྱི་ཨ་མ་རྒན་མོ་གཏམ་དང་འདྲི་བ།།
རྣ་བའི་གྱང་ལ་བརྡབས་ཏེ་ཐང་དུ་འཐོར་སོང་།།

དགོང་ཟས་ཕལ་ཆེར་ཆོ་ལེའི་བཏུང་བ་ཡིན་བསམ།།
དགོང་འདོན་སྒྲོལ་མ་འུར་གྱིས་བཞེངས་པའི་རྗེས་སུ།།
དགོང་མོའི་མཚན་ལྗོངས་ཡག་ཅེས་སྒོ་རུ་འོངས་དུས།།
དགོང་ཁའི་ཟླ་བཀྲག་དཀར་པོ་ས་ལ་འཁྱིལ་འདུག།

ཟླ་འོད་དྭངས་མའི་ངོགས་སུ་སྒེག་པས་འཇོ་ཞིང་།།
སྐྲ་ལོ་རླུང་གིས་བསྐྱོད་པའི་ཁོང་མོའི་རྒྱབ་གཟུགས།།
སེམས་ཀྱི་གཏིང་ན་བཞེངས་པའི་ལྷ་སྐུ་ཞིག་སྟེ།།
སྲིད་པའི་མུན་ནག་འཁྲིགས་ཀྱང་གསལ་འགྲིབ་མི་འདུག།

བཛྲ་དབྱངས་ལ་བསྐྱོན་པའི་ངག་རྟ་ཞིག་གིས།།
ཡར་གའི་བྲག་ཆའི་ལྷ་མོའི་ཏིང་འཛིན་དཀྲོགས་ཏེ།།
ལྷ་དང་མི་མོའི་དབྱངས་རྟ་རོ་གཅིག་བསྲེས་པས།།
འཇིག་རྟེན་དབྱངས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོའི་ཀློང་དུ་བསྐྱོམས་སོང་།།

བལ་རྩག་ཐུ་བ་བསྣོལ་བའི་དྲོད་ཁོལ་འོག་ཏུ།།
རྨི་ལམ་དཀར་པོའི་ཞལ་ཁ་ངང་གིས་བརྡོལ་དུས།།
བཛྲ་དབྱངས་རྟ་སྙན་མོ་རྒྱང་ནས་གྲགས་ཅིང་།།
ཁོང་མོའི་འཛུམ་ཞལ་དྭངས་མོ་འཁྲིས་ནས་བཞད་སོང་།།

ཕྱི་ཉིན་ཡོབ་ལ་རྡོག་པ་འཇོག་ཁ་མ་དེར།།
ཕྱི་མིག་ལན་ཅིག་ཤོར་བའི་བྱས་ཉེས་ཤིག་གིས།།
ཁོང་མོའི་འཁྲེང་བའི་མིག་མདངས་ས་ལ་ལྷུང་བས།།
ངོ་གནོང་ཚབ་ཚུབ་ངང་དེར་ཁྱིམ་དུ་བྲོས་སོང་།།

ངག་སྒོའི་མདུད་པ་བཀྲོལ་བའི་མན་ངག་མེད་ཀྱང་།།
མིག་གིས་མིག་ལ་བྲིས་པའི་གསང་སྔགས་ཟབ་མོ།།
སེམས་ཀྱིས་སེམས་ལ་བཅིངས་པའི་གླེགས་བམ་འདི་ཀོ།
བླ་སྲོག་བར་དུ་སྦས་པའི་ཟབ་གཏེར་ཡིན་སོང་།།

སོག་པོའི་འབྲོག་པ།

འབྲོག་པ་ཡོད་ཚད་འབྲི་གཡག་གི །
འབྲོག་པར་མ་བསམས་བོད་རྒན་ལགས། །
ཤ་བས་ཕྱུག་པའི་སོག་འབྲོག་འདི། །
འབྲོག་པ་མིན་ན་ཅིག་ཞིག་རེད། །

རྟ་མཆོག་གྱེན་དུ་འཕུར་བའི་སྟེང། །
གླག་རྒོད་སྦར་གྱིས་འཛིན་ཐུབ་པའི། །
སོག་པོའི་ཕོ་རྒོད་འདི་འདྲ་བ། །
ས་ཕྱོགས་གཞན་དུ་ཨེ་ཡོད་ན། །

དེང་གི་ལས་རྙོག་གཞར་མེད་ཅིང། །
སློབ་གྲྭའི་དཀའ་ཁག་ཡེ་མེད་པ། །
ཤ་བའི་སྦོ་ལ་བསྔས་འདུག་པའི། །
སོག་ཕྲུག་ཆུང་ཆུང་ཨེ་སྐྱིད་ན། །

ཆར་སྤྲིན་སྨུག་ནག་ཁྲོས་པའི་འོག །
གཙང་ཆུ་ཆལ་ཆིལ་འཁྱིལ་ས་ན། །
ཤེའུ་ཕྲུག་པང་བའི་སོག་ཕྲུག་མ། །
ཀླུ་མོ་ཞིག་དང་ཨེ་འདྲ་ན། །

ཁ་བ་དགུན་གྱི་ནམ་དུས་སུ། །
ཤ་བ་སླས་རར་སྐོར་ནུས་ཞིང་། །
རི་སྤྱང་སྒོ་ཁྱིར་གསོས་འདུག་པའི། །
སོག་པོའི་འབྲོག་པ་ཨེ་མཚར་ན། །

རྟ་ཞོ་འཐུང་ཞིང་རྟ་ཤ་ཟ། །

རྟ་མཆོག་ཞོན་ཞིང་རྟ་རྩལ་བདེ། །

རྐྱང་རྒོད་འདྲ་བའི་སོག་མོ་ཚོ། །

ཕོ་རྒོད་པོ་མེད་ན་ཆུན་ཐབས་མེད། །

ཡུར་ཊི་(སོག་གུར)དུ་བ་འཚུབ་སེ་འཚུབ་སེ། །

མ་མོའི་འབའ་སྐད་འུར་རུ་རུ། །

ལུག་ཤའི་རླངས་པ་ཐུ་ལུ་ལུ། །

སོག་འབྲོག་འཚོ་བ་ཨེ་སྐྱིད་ན། །

རྩྭ་ཐང་གནམ་དང་འདྲེས་མཚམས་ན། །

སོག་པོའི་རྒྱང་གླུ་ཇེ་ཉེར་སོང་། །

སྤྱང་ཐུལ་དཀྲིས་པའི་ཕོ་རྒོད་ཅིག །

རྟ་མཆོག་སྟེང་ནས་བབ་བཞིན་མཆིས། །

འཛུམས་དཀར་མེད་པའི་སོག་མོ་དེས། །

རྟ་སྒ་བླངས་ནས་ཁྱིམ་དུ་སོང་། །

ཟུར་ཕུད་གཅིག་པའི་བྱིས་པ་དེས། །

ཨ་ཕ་ཟེར་ནས་འགྲམ་དུ་བཅར། །

ཨ་ལན་མེད་པའི་ཨ་ཕ་དེས། །

ལག་པས་མགོ་བོར་བྱིལ་ཙམ་བྱས། །

ཕོ་རྒོད་ཁྱིམ་དུ་ག་ལེར་ཐལ་སོང་། །

ངག་སྒོ་ད་རུང་འབྱེད་རྒྱུ་འདྲ། །

དུ་བ་འཁྲིགས་པའི་ཡུར་ཊི་ནང་། །

སྒྲོན་མེའི་འོད་ནི་མག་ཅིང་མོག །

ལུག་ཤ་ཟ་བའི་ཆོབ་སྒྲ་ལས། །

བཟའ་མིའི་ངག་སྒོ་སིམ་ཞིང་འཇག །

སྒྲོན་མེ་གཟིམས་རྗེས་སྔུར་པ་འཐབས། །

སྔུར་པའི་གསེང་དུ་འཁུན་སྒྲ་འབྱིན། །

པགས་ཙག་ནང་གི་གསང་བ་དག །

ཁྱིམ་མི་ཡོངས་ཀྱིས་གོ་ཞིང་ཐོས། །

རྩྭ་ཐང་སྣེ་ནས་ཉི་འོད་འཕགས། །

ཨ་མྱེས་སྤྱང་ཀིར་གསོལ་བ་འདེབས། །

རྨོ་མོས་མ་ཎིའམ་ཅི་ཞིག་འདོན། །

ཨ་ཕས་རྟ་ལ་ཞགས་པ་འཕེན། །

དབྱར་གྱི་རླུང་བུའང་ཧ་ཅང་རྣོ། །

བྱིས་པའི་ངོ་ལ་དམར་ཚག་འབྱིན། །

ཁྲ་རྭ་རྒྱས་པའི་ཤ་ཕོ་དག །

སླས་རའི་ནང་དུ་ལྡད་ལ་རོལ། །

གྲོང་པའི་ཨ་ཕྱིས་ལུང་བསྟན་དུ། །

ཡུལ་ལྷ་དམར་གྱིས་མཆོད་པར་བབས། །

མ་ཤི་གསོན་སྙིང་དགོས་པས་ན། །

“ར་ཐོང་བཤའ་བདེ་”འདི་ལ་བབས། །

དེ་རྗེས་རིང་པོ་མ་ལོན་པར། །

ཞྭ་སེར་མནབས་པའི་བླ་མ་ཞིག །

ཐག་རིང་ཞིག་ཕེབས་པས་ཟེར། །

ཆོས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཡོད་པ་འདྲ། །

དཔའ་བོའི་རྨུ་ཐག་གཅོད་པ་ལ། །

དམ་པའི་ཆོས་ལས་རྣོ་བ་མེད། །

སུམ་གཉིས་ས་ལ་དབང་བསྒྱུར་པའི། །

ལས་སྐལ་འདི་ནས་རྫོགས་པ་འདྲ། །

དགོང་ཀའི་སྙན་ངག

ལྗོན་པའི་ཐོག་ནས་ཕྱི་མིག་བཅས།།

ཉི་མ་མལ་དུ་ཆས་པར་རྩོམ།།

མཚམས་སྤྲིན་གདོང་གི་འོད་དམར་སེར།།

སྣང་བའི་ངོགས་ལ་ལྷག་ཏུ་འཚེར།།

མིག་རྩ་ཤེལ་དཀར་ཕྲེང་བ་དེ།།

འོད་ཀྱི་ངོས་སུ་འབྲོས་ཤིང་སྒུག།

རྒྱང་རིང་དྲིན་ཅན་ཨ་མའི་ཞལ།།

སྣང་བའི་ཀློང་དུ་གསལ་ཞིང་འགྲིབ།།

མཛེས་བཟོ་སྤྲས་པའི་ལྗོན་ཤིང་དག།

བགྲོད་ལམ་ཟུར་ནས་རུ་ཆེན་བསྟར།།

མགྲིན་དབྱངས་སྙན་པའི་བྱེའུའི་ཚོགས།།

ཤིང་ལོའི་སྟེང་ན་ལྡིང་ཞིང་རྩེ།།

དྲྭ་བ་བཟུང་བའི་ཁྱེའུ་དག།

བྱ་སྒྲོ་པོ་ལོ་རྩེ་ཞིང་འདེད།།

ཟུར་ནས་གཟིགས་པའི་ཕ་མ་གཉིས།།

ངོ་མཚར་ལྟད་མོའི་ཆོ་ག་རྫོགས།།

ར་བའི་རྒྱབ་ཀྱི་མཆོད་རྟེན་ནས།།

ལེགས་སྦྱར་འདོན་དབྱངས་དལ་གྱིས་འཕུར།།

བསིལ་ལྷམ་ལྷས་མའི་གསང་གསེང་ནས།།

དུག་གི་སྦྲང་མས་མཆུ་གཙག་བྱེད།།

རྡོར་གདན་གནས་སྐོར།

—ཁྱུང་རིག་འཛིན།

སྟོན་པ་མཆོག་དེས་བདུད་རྩི་བརྙེས་པའི་ཡུལ།།
རྡོ་ཡི་མཆོད་རྟེན་བརྗིད་ཀྱིས་འགྱིངས་བའི་ས།།
བྱང་ཆུབ་ལྗོན་པ་འཕྲེད་ལ་གྱེས་པའི་གནས།།
བྷོ་དྷི་གྷ་ཡའི་གནས་སུ་ད་ལོ་འབྱོར།།

གྲྭ་ཆུང་གི་ལས་དབང་།

——ཁྱུང་རིག་འཛིན།

རི་དྭཌ་གཟན་ལ་གཡེངས་བའི་རི་ཁུག་རེར།།
ཤ་ཁྱི་རོལ་དུ་ཁྲིད་པའི་རྔོན་པ་རེ།།
མིག་ཟུང་དད་པས་ཟུམ་པའི་སྤྱི་ཚོཌ་རེར།།
ཆོས་གཟུགས་སྣ་ཚོཌ་སྟོན་པའི་བླ་མ་རེ།།

འདི་ཡང་འཇིག་རྟེན་འཁོར་བའི་ཆོས་ཉིད་དེ།།
བླ་མ་མེད་ན་སྦྱིན་བདག་འོངས་དོན་མེད།།
སྦྱིན་བདག་མེད་ན་དགོན་པ་བཞེངས་དོན་མེད།།
དགོན་པ་མེད་ན་གྲྭ་ཆུང་བསྡུ་དོན་དོན་མེད།།